rabacja galicyjska

19 lutego 1846 roku rozpoczęła się „rzeź galicyjska”

Tego dnia 1846 roku rozpoczęła się „rzeź galicyjska”

Rzeź galicyjska, rabacja galicyjska, to powstanie chłopskie w zachodniej Galicji, które przybrało charakter pogromów ludności ziemiańskiej, urzędników dworskich i rządowych.

Do pierwszych, pojedynczych incydentów doszło już dzień wcześniej (18 lutego). Bezpośrednią przyczyną krwawych wydarzeń było dążenie Austriaków do zapobieżenia ewentualnego wybuchu powstania krakowskiego skierowanego przeciw nim. W tym celu zaborcy rozpuścili wśród i tak niezadowolonego ze swojego położenia chłopstwa plotkę, iż szlachta planuje akcję zbrojną mającą na celu pozbawienie życia miejscowych włościan.

Za nieformalnego przywódcę rabacji uważa się Jakuba Szelę, gospodarza ze wsi Smarzowa, choć tak naprawdę rabacja nie była przez nikogo sterowana ani przeprowadzona w sposób zorganizowany, a wystąpienia miały przeważnie charakter lokalny.

Sama rabacja miała niezwykle krwawy przebieg. Zbrojne gromady chłopów zrabowały i zniszczyły w ciągu kilku dni w drugiej połowie lutego 1846 roku ponad 500 dworów (w cyrkule tarnowskim zagładzie uległo ponad 90% dworów). Zamordowano od ponad 1200 do 3000 osób, niemal wyłącznie ziemian, urzędników dworskich i rządowych oraz kilkudziesięciu księży. 

Bandy atakowały także mniejsze oddziały powstańcze zmierzające do Krakowa. Chłopi mordowali swoich dziedziców, m.in. odpiłowywali im głowy. Austriacy wypłacali również nagrody pieniężne za głowy zamordowanych ziemian. Ponieważ kwota wypłacana za martwych była dwukrotnie wyższa od płaconej za rannego, wiele osób przywiezionych jako ranne do siedziby starostwa w Tarnowie zamordowano na progu tego budynku stojącego w centrum miasta.

Gdy powstanie krakowskie zostało stłumione i chłopi przestali być potrzebni Austriakom, wojsko przywróciło spokój. Jakub Szela został internowany, a następnie przesiedlony na Bukowinę.

Rzeź galicyjska objęła swoim zasięgiem przede wszystkim Tarnowskie, Sanockie, Nowosądeckie i część Jasielskiego.

Pamięć o krwawych wydarzeniach 1846 roku przetrwała w literaturze, m in. w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego.

Na zdj. Obraz Jana Lewickiego „ Rzeź galicyjska” źródło: Wikimedia Commons

Comments are closed.