Tego dnia 1759 roku rozegrała się bitwa na Równinie Abrahama, zwana też bitwą o Quebec
Bitwa na Równinie Abrahama rozegrała się w ramach wojny siedmioletniej (dzisiejsza Kanada w prowincji Quebec). Walki toczyły się pomiędzy siłami francusko–indiańskimi, a Brytyjczykami. Zakończyła się zwycięstwem armii brytyjskiej i ustanowiła jej dominację w Kanadzie.
Wojna francusko-brytyjska (wojna siedmioletnia)
Wojna siedmioletnia była konfliktem na skalę globalną. Jej głównymi prowodyrami były Wielka Brytania oraz Francja. Rywalizowały one o tereny znajdujące się w Ameryce Północnej. Główny bój i przyczyna całej rywalizacja leżała w dolinie rzeki Ohio, do której rościły sobie prawa owe mocarstwa. Brytyjczycy znali swoje możliwości. Mieli silną flotę i potrzebowali piechoty. Zaczęto więc szukać sojuszników. Francuzi widząc to, również poczynili starania.
Brytyjczycy nawiązali sojusz z Prusami, które były skonfliktowane z Austriakami, terenem ich sporów był Śląsk. Rosja, która początkowo była ich sojusznikiem i dostawała subsydia od Wielkiej Brytanii, zmieniała front przed zakończeniem wojny. Hiszpania stanęła po stronie Francji, a Portugalia po stronie Wlk. Brytanii. Miało to miejsce w 1762 roku. Do wojny dołączyła jeszcze Szwecja za namową Rosjan, kilka państw niemieckich oraz Indianie z Ameryki Północnej, którzy walczyli u boku Francuzów.
Momentem, który zapoczątkował bezpośredni konflikt, było uderzenie Fryderyka II Wielkiego, króla Prus, na Saksonię 29 sierpnia 1756 roku. Wydarzenie to zapoczątkowało konflikt, który w Nowym Świecie trwał już od kilku lat. W tym czasie Saksonia była w unii personalnej z Polską, która zachowała jednak neutralność.
Do roku 1758 konflikt w Ameryce Północnej toczył się z różnym skutkiem bez znaczącej przewagi którejkolwiek ze stron. Sytuacja zmieniła się w 1758 roku, po upadku fortu William Henry, a konkretnie moment, który zdarzył się po kapitulacji. Doszło wtedy do masakry wojsk angielskich przez indiańskie plemię Abenaków.
Gazety w koloniach opisały to w sposób wyjątkowy. Sprowokowało to mobilizację wojsk brytyjskich oraz napływ osadników, którzy pragnęli zemsty.
Dalsze losy potoczyły się już dużo lepiej dla strony brytyjskiej. Stosunek sił zaczął znacząco przeważać na stronę brytyjską oraz blokada przynosiła efekty. Nowa Francja głodowała, a Brytyjczycy mieli już swoje przyczółki: Nową Funlandię oraz Nową Szkocję.
Stąd mogli już próbować zdobyć Louisburg. Samo miasto zdobyto po oblężeniu trwającym 6 tygodni, zwycięstwo to pozwoliło przejąć kontrolę nad szlakiem zaopatrzeniowym transportującym amunicję, żywność i broń dla fortów francuskich.
Kolejnym zwycięstwem było zdobycie fortu Niagara, które nastąpiło 4 sierpnia. W jego wyniku w szeregach francuskich zapanował chaos, morale były niskie, a forty opuszczano jeden po drugim. Ostatnim bastionem oporu francuzów był Quebec.
Równina Abrahama
Sama Równina Abrahama, na której rozegrała się bitwa, była położona na przedpolach miasta Quebec, przy ujściu rzeki świętego Wawrzyńca. Miejsce było o tyle strategiczne, że rozciągał się widok na miasto. Obecnie znajduje się w granicach starego otoczonego murami miasta.
Nazwa Równiny pochodzi prawdopodobnie od Abrahama Martina (znanego również jako L’Écossais) (1589-1664), rybaka i pilota rzecznego zwanego Szkotem. Otrzymał on od Kompanii Nowej Francji 32 akry ziemi, na które przeniósł się wraz z żoną w 1635 roku.
Przygotowania do bitwy o Quebec
Bitwa na Równinie Abrahama rozegrała się 13 września. Przygotowania rozpoczęły się już 27 czerwca, po wylądowaniu sił brytyjskich na wyspie Île d’Orléans (wyspa Orleańska), która znajduje się niedaleko samego miasta. Do połowy lipca zajęto jeszcze pozycję na południowym brzegu rzeki Point Lévis naprzeciwko miasta. Na północnym biegu rzeki wylądowali w pobliżu wodospadu Montmorency 12 km od Quebecu. Znajdujące się tam siły francuskie w Beauport były dobrze chronione. Atak na Quebec wiązałby się z ostrzałem baterii w Beauport, a silny prąd rzeki dodatkowo to utrudniał. 31 lipca podjęto próbę ataku, zakończoną niepowodzeniem.
Głównym celem Brytyjczyków było wydanie bitwy Francuzom. Na odcinku 65 km w górę rzeki zaczęto palić i niszczyć francuskie magazyny oraz żeglugę. Nie dało to spodziewanego efektu, francuski dowódca Mantcolm dalej nie zamierzał wyjść z wojskiem z miasta. Wobec tego zaczęto niszczyć tereny wiejskie.
Po tym zdecydowano o wylądowaniu w górze rzeki, by odciąć miasto od Montrealu.
Siły obu stron. Kto dowodził w bitwie o Quebec?
Na dowódcę ataku na Quebec mianowano Jamesa Wolfe. Wpierały go siły morskie pod dowództwem wiceadmirała Charlesa Saundersa. Armia Wolfe’a składała się z ponad 8 000 brytyjskich żołnierzy regularnych i prawie 900 Amerykanów (Rangers i Colonial Pioneers) oraz 2 100 Royal Marines.
Atak miał być przeprowadzony z dwóch stron, a na dowódcę mianowano Roberta Moncktona, który miał wylądować pod Pointe aux Trembles odległym od miasta o 16 km. Desant w pobliżu Anse au Foulon miał przeprowadzić George Townshen, późniejszy zdobywca Quebecu.
Obrońcy Quebecu pod dowództwem Louis-Josepha de Montcalm-Gozona liczyli ponad 18 000 ludzi. Większość z nich (ok. 11 000) stanowili kanadyjscy milicjanci, którzy mieli niewielkie przeszkolenie wojskowe i brak doświadczenia w bitwach. Siły francuskie liczyły około 5 600 zawodowców: 2 400 regularnych żołnierzy, 1 100 Troupes de la Marine i 2 100 członków francuskiej marynarki.
Prawie 1 800 rdzennych wojowników (w tym Mi’kmaq, Wolastoqiyik (Maliseet), Abenaki, Potawatomi, Odawa i Wendat) było również zaangażowanych w obronę Quebecu.
Bitwa na Równinach Abrahama
Ostatecznie zdecydowano się na atak 8 września, armia została podzielona na dwie części. Pierwsza część miała wylądować pod Pointe aux Trembles, znajdującym się 16 km od Quebec’u. Druga miała wylądować w pobliżu klifu nieopodal Plaines d’Abraham (Równina Abrahama), wykorzystać moment zaskoczenia oraz przejąć baterię dział znajdującą się na klifie.
Nocny manewr
12 września o godzinie 2:00 w nocy żołnierze brytyjscy zostali załadowani na barki. Walcząc z prądami o 4 nad ranem, dotarli do podnóża klifu liczącego 54 m. Brytyjskie oddziały lekkiej piechoty pod dowództwem pułkownika Williama Howe’a wdrapały się na urwisko i pokonały francuską pikietę (straż przednią).
Do poranka armia brytyjska, licząca 4 500 ludzi, znajdowała się na Równinie. Brytyjczycy byli ustawieni w szyku, który Montcalm’owi nie był znany – tzw. Thin Red Line (cienka czerwona linia). Kształt podkowy oraz głębokość na dwoje ludzi.
Bitwa na Równinie Abrahama
Rdzenni strzelcy byli ustawieni wraz z kanadyjskimi milicjantami w krzakach wzdłuż brytyjskiej flanki, skąd prowadzili nieustanny, lecz nieregularny ostrzał. Ludzie Montcalm’a ruszyli do przodu i zaczęli strzelać, gdy znaleźli się około 120 m od brytyjskiej linii.
Żołnierze Wolfe’a stali jednak twardo, dopóki Francuzi nie znaleźli się w odległości około 40 m, kiedy to rozpoczęli salwy, które szybko zatrzymały, a następnie odwróciły natarcie przeciwnika. Bitwa na Równinie Abrahama została zakończona.
Nastąpił odwrót armii francuskiej pod dowództwem gubernatora Rigauda. Pozostawiono w mieście mały garnizon 3 000 ludzi. 18 września poddano miasto.
Jakie były skutki bitwy o Quebec?
Głównym skutkiem bitwy była oczywiście śmierć obu dowódców. Po stronie brytyjskiej zmarł James Wolfe, a część kadry dowódczej została ranna lub zabita. Dzień po bitwie zmarł głównodowodzący armii francuskiej, Louis de Montcalm.
Bitwa na Równinie Abrahama zapoczątkowała brytyjską dominację w Nowej Francji oraz ukształtowała to, co dziś nazywamy Kanadą. Równocześnie kolonie takie jak Nowy Jork, Pensylwania i Massachusetts, widząc, że Francuzi skapitulowali, poczęły agitować za większą niezależnością. W konsekwencji można powiedzieć, że przyczyniła się do wojny o niepodległość i tym samym powstania Stanów Zjednoczonych Ameryki.
Upamiętnienie bitwy na Równinie Abrahama
Bitwa została upamiętniona w postaci Muzeum Równiny Abrahama, w którym znajduje się centrum informacyjne i recepcyjne parku. Można tam obejrzeć wystawę multimedialną przedstawiająca oblężenie Quebecu oraz bitwy na Równinie Abrahama z 1759 i 1760 roku. Znajduje się tu też wystawa archeologiczna z artefaktami z tego miejsca.
Muzeum jest otwarte przez cały rok i znajduje się przy 835 Wilfrid-Laurier Avenue.
Powstała także gra planszowa o tej bitwie. Quebec 1759 to mała, prosta i krótka gra wojenna obejmująca konflikt między Brytyjczykami a Francuzami w Kanadzie podczas wojny francusko-brytyjskiej. Do gry dołączona jest przepiękna mapa narysowana w stylu epoki. Ruch odbywa się za pomocą systemu punkt-punkt po drogach i miastach w okolicach Quebecu. Do gry dołączono garść klocków do reprezentowania jednostek brytyjskich i francuskich.
