Herb Kos, rodu Krystian Kalkstein-Stoliński i Fryderyk Wilhem I, źródła zdjęć: Wikimedia Commons

28 listopada 1670 roku Krystian Kalkstein-Stoliński został uprowadzony i uwięziony

Tego dnia 1670 roku uprowadzono i uwięziono Krystiana Kalkstein-Stolińskiego

Krystian Kalkstein-Stoliński urodził się około 1630 roku w Iławie Pruskiej. Był pułkownikiem wojsk koronnych I Rzeczpospolitej i jednocześnie przywódcą opozycji antybrandenburskiej, a także orędownikiem przyłączenia Prus Książęcych do Polski. Dlaczego został uprowadzony, uwięziony i w końcu stracony?

Ojciec Krystiana Kalksteina, Albrecht, był generałem armii pruskiej i posiadaczem majątków ziemskich w okolicach Prabut, Pasłęka, a także Mühlhausen (obecnie noszącego nazwę Gwardiejskoje). Albrecht Kalkstein, podobnie jak jego syn, także był zwolennikiem łączności Prus Książęcych z Polską. W obliczu grożących mu represji podjął decyzję o wycofaniu się z działalności politycznej, poświęcając się administrowaniu swoimi majątkami.

Sam Krystian Kalkstein przez pewien czas służył we Francji,  rządzonej przez Ludwika XIV, poznając tam tajniki wojskowości. Po pobycie we Francji Kalkstein przyjechał do Polski, poznając tam przyjaciół i ucząc się języka polskiego. Podjął służbę w wojsku polskim, w którym dosłużył się stopnia podpułkownika.

W 1655 roku Krystian Kalkstein dokonał zdrady, przechodząc na służbę elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma i walcząc przeciwko Polsce w trakcie potopu szwedzkiego. Za zasługi odniesione podczas potopu szwedzkiego został awansowany na stopień pułkownika, otrzymując również we władanie starostwo oleckie, należące wcześniej do jego ojca.

Bliscy pułkownika Kalksteina nie mogąc pogodzić się z nagłym wzrostem jego majątku, rozpoczęli knowania mające skompromitować go w oczach elektora brandenburskiego, oskarżając go jednocześnie o obrazę majestatu księcia elektora. Ich wysiłkami Krystian Kalkstein został skazany na dożywotnie więzienie i 13 000 talarów grzywny (która została zmniejszona dzięki wstawiennictwu zdrajcy Bogusława Radziwiłła do 5 000).

Sytuacja ta spowodowała, iż Kalkstein postanowił zbiec. Na miejsce swojego pobytu wybrał Warszawę, wrócił więc zupełnie niczym syn marnotrawny w biblijnej przypowieści, przyjmując także polskie nazwisko —  Stoliński. Władze polskie przyjęły go bardzo serdecznie jako ofiarę ograniczania szlacheckiej wolności, co stanowiło pewnego rodzaju propagandę w agitacji prowadzonej przeciwko Brandenburgii.

Na posiedzeniach sejmowych odbywających się w Warszawie, Krystian Kalkstein-Stoliński występował w obronie przywilejów pruskich szlachty.

Fryderyk Wilhelm bezskutecznie domagał się od władz I Rzeczpospolitej wydania go jako rzekomego przestępcy, król Michał Korybut Wiśniowecki jednakże odmówił. Nie zniechęciło to jednak Brandenburczyków – 28 listopada 1670 roku Krystian Kalkstein-Stoliński został porwany przez ludzi elektora, przy wydatnej pomocy rezydenta brandenburskiego w Warszawie o nazwisku Brandt.

Po porwaniu Kalkstein-Stoliński przewieziony został do Kłajpedy i osadzony w miejscowym więzieniu. Został tam przykuty do tzw. pnia kaźni, w języku niemieckim noszącego nazwę Pfefferstube.

Mimo bycia torturowanym, Kalkstein do samego końca nie wydał swoich współtowarzyszy należących do opozycji wobec Fryderyka Wilhelma. Krystiana Kalksteina ścięto niemal dwa lata po porwaniu, 6 listopada 1672 roku.

W jednym z ostatnich listów do żony napisał:

Sercem ukochana żono! Kochane dzieciątka wyprawcie tem lepiej im prędzej do Reszla, następnie do Pułtuska, rozkażcie nauczycielowi, aby je wychował w bojaźni boskiej i w wierze luterskiej, udzielał im pilnie nauki i wyuczył ich na ex fundamento łacińskiego, polskiego języka i rachunków.

Krystian Kalkstein-Stoliński i Krzysztof Dowgird

Swoistą ciekawostką może być, że to właśnie na postaci Krystiana Kalksteina-Stolińskiego wzorowali się twórcy emitowanego w roku 1973 w TVP serialu „Czarne chmury”. Główny bohater serialu nosił imię Krzysztof Dowgird i był grany przez legendarnego aktora Leonarda Pietraszaka.

Comments are closed.