Ryszard Jan Czarnowski, Legenda Orląt
Ostatnio coraz popularniejsza w Polsce staje się tematyka patriotyczna. Szczególne zainteresowanie w jej kontekście zaczyna wzbudzać obszar dawnych Kresów Rzeczpospolitej. Związana z tym zagadnieniem jest pozycja Ryszarda Jana Czarnowskiego: Legenda Orląt.
Jej autor jest niewątpliwie postacią wybitną. W PRL zwalczany – za co został odznaczony Medalem dla Osób Represjonowanych. Swoje książki wydawał w drugim obiegu przez co otrzymał odznaczenie Zasłużonego Działacza Kultury. Komitet Katyński i Krąg Pamięci Narodowej nadał mu tytuł Obrońcy Dziedzictwa Narodowego. Z zawodu malarz i grafik, znawca historii sztuki. Posiada bogate zainteresowania historyczne oscylujące głównie wokół historii polskich Kresów. Jego niektóre dzieła to: Kresy. Utracone dzieje, Grodno, Krzemieniec oraz liczne książki na temat historii Lwowa.
Autor na wstępie omawianej książki stwierdza, że jej powstanie zawdzięcza wielu osobom będącym potomkami obrońców Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej oraz ludzi związanych z tym miastem. Pan Ryszard Czarnowski ubolewa nad tym, że w latach PRL-u otwarte mówienie o polskości Lwowa i wydarzeniach z czasów wojny polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej było zakazane, a wiedzę na ten temat trzeba było czerpać z opowieści rodzinnych i publikacji pozostających w drugim obiegu. Dzisiaj można otwarcie pisać o tamtych wydarzeniach i pielęgnować pamięć o obrońcach Lwowa. W mojej ocenia autor publikacji chce przede wszystkim szerzyć świadomości obecności polskiej kultury na terenach Galicji Wschodniej oraz odkłamać historię, którą wielokrotnie fałszowano w czasach PRL. Chce pokazać, że Kresy były częścią Rzeczypospolitej Polski i należy się pamięć i szacunek polskim obrońcom tamtych ziem. Głównym celem pracy jest pokazanie bohaterstwa uczestników walk tamtych zmagań oraz obiektywnie przedstawienie sytuację politycznej tamtego okresu.
Charakter tej publikacji nie jest stricte naukowy. Co prawda autor ma szeroką wiedzę z zakresu historii oraz wykorzystuje w swoje pracy wiele źródeł i opracowań historycznych, nie podaje jednak pełnej bibliografii oraz przedstawia wiele swoich przemyśleń. Z drugiej jednak strony opracowanie ma bardzo dokładny i spójny charakter przez co trudno mi ją sklasyfikować jako pozycję czysto popularnonaukową. Kolejne stronice publikacji nie zawsze czyta się lekko, przez co po nią powinna sięgnąć raczej osoba przynajmniej pobieżnie zorientowana w temacie. Autor zakłada, że czytelnik jest przynajmniej z grubsza zorientowany w zagadnieniu obrony Lwowa i wojen o granicę Państwa Polskiego z początku XX wieku.
Praca Ryszarda Czarnowskiego składa się z dwóch części. W pierwszej opisuję historię walk o Lwów i tereny przyległe. Jak nietrudno się domyślić większa część książki poświęcona jest tematyce obrony Lwowa z czasów wojny polsko-ukraińskiej (1 XI 1918- 16 VI 1919). Osobny rozdział poświęca mniej znanej obronie Przemyśla. Następnie autor przenosi się w niedaleką przyszłość i opisuję zawirowania dotyczące historii miasta jakie miały miejsce w okresie wojny polsko-bolszewickiej (14 II 1919 – 18 X 1920).Druga część książki skupia się na próbach upamiętnienie „Orląt” w okresie dwudziestolecia międzywojennego jak i w czasach nam współczesnych.
Książka zawiera w sobie bardzo dużą liczbę wspomnień i anegdot z omawianego okresu. Opisuję również ogromną liczbę faktów, które każdy choćby pobieżnie interesujący się historią człowiek powinien znać. Zwłaszcza, że zajmuje się tematyką, która ze względu na jeszcze niedawny silny wpływ ZSRR w Polsce była zakazana. Z tego względu uważam tę książkę za godną polecenia.
Wydawnictwo: Rytm
Ocena recenzenta: 4/6
Grzegorz Gomułka
