Mengele│Recenzja

J.  Ware, G. Posner, Mengele. Polowanie na Anioła Śmierci z Auschwitz

Wielu było zbrodniarzy w historii Europy. Wiele też przeprowadzono eksperymentów na ludziach w ramach nauki i medycyny Trzeciej Rzeszy. Żaden jednak z lekarzy praktykujących w niemieckich nazistowskich obozach koncentracyjnych nie urósł do rangi takiego symbolu jak Josef Mengele.

Gerald Posner jest amerykańskim dziennikarzem śledczym, autorem kilkunastu książek. W kręgu jego zainteresowań pozostają niezmiennie najważniejsze wydarzenia i postacie związane z historią najnowszą. John Ware jest brytyjskim kolegą po fachu Posnera, a do tego spełnia się jako pisarz. Przez wiele lat był związany z BBC. Ta dwójka dziennikarzy postanowiła przeprowadzić własne śledztwo dotyczące, w głównej mierze, powojennych losów Josefa Mengele.

Josef Mengele był jednym z lekarzy SS pełniących służbę w rozbudowanym do granic możliwości systemie niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych. Jednak jego sposób bycia i zainteresowania badawcze sprawiły, że w szczególny sposób zapadł w pamięć więźniom. Miał zszyć żywcem dwoje dzieci bliźniąt, dokonywał eksperymentów ze zmianą barwy tęczówki oka (często przy tym oślepiając swoje ofiary), a także na jego rozkaz mordowano więźniów. Jako nieliczny z lekarzy SS mógł brać udział w selekcji na rampie bez wcześniejszego spożycia alkoholu. Również tylko on urósł do rangi powszechnie znanego „Anioła Śmierci”, diabolicznego doktora, który wykorzystując swoją pozycję bawił się w Boga. Jednak co ciekawe pomimo swojej niesławy nigdy nie stanął przed sądem, a zaangażowanie aliantów w jego złapanie było ruchami pozorowanymi. Sytuacji nie poprawia fakt, że Josef Mengele zmarł jako zaszczuty, cierpiący na depresję człowiek, który co i rusz obawiał się porwania lub formalnego aresztowania. Nigdy nie przyznał, że jego działalność jako lekarza obozowego była zbrodnicza. Przeszłość była dla niego tematem tabu, którego nie złamał nawet w rozmowach ze swoim biologicznym synem.

Recenzowana pozycja jest poszerzoną wersją książki opublikowanego w 1986 r. zapisu dziejów Mengelego, który został wydany pod tytułem „Mengele. The Complete Story”. Może to też tłumaczyć pewne nieścisłości, szczególnie dotyczące kompleksu KL Auschwitz-Birkenau, bowiem od czasu ukazania się pierwszej wersji bardzo zmienił się sposób narracji o tym obozie, jak również stan wiedzy. Tym nie mniej, jak na ówczesne czasy była to pozycja nowatorska, wykorzystywała bowiem dopiero co odnalezione dzienniki i dokumenty po Mengelem.

Nie sposób odmówić Posnerowi i Ware’nowi warsztatu literackiego. Prowadzona przez nich narracja wciąga czytelnika, a różnego rodzaju dzikie teorie, które narosły wokół postaci Anioła Śmierci z Auschwitz powodują, że książkę czyta się jak dobrej klasy thriller. Pewnie, dlatego znajdzie ona grono zachwyconych czytelników. Nie zrazi ich zapewne podwójne oznakowanie przypisów (te znajdujące się u dołu strony i oznaczone gwiazdką pewnie pochodzą od redakcji i/lub tłumacza, choć nie jest to jasno zaznaczone) czy pewne mankamenty merytoryczne.

Podsumowując recenzowana pozycja „Mengele. Polowanie na Anioła Śmierci z Auschwitz” jest bardzo ciekawą, popularyzatorską, ale usystematyzowaną książką zbierającą w całość wszystkie, najbardziej nawet szalone teorie na temat lekarza z Auschwitz. Pozostaje przy tym twardo stąpającą po gruncie dokumentacyjnym.

Wydawnictwo Znak Horyzont

Ocena recenzenta: 5/6

Daria Czarnecka

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*