T. Jaskułowski, Szczecin. Miasto, którego nie było. Dyplomacja RFN i polskie przełomy 1970-1989
Autor tej książki zrealizował dobry pomysł, żeby przypatrzeć się historii miasta Szczecin na tle całej Polski. Miasta istotnie nie było, jak sam tytuł wskazuje, podczas polskich przesileń najważniejsze i dlatego tylko w ograniczonym stopniu pojawiło się w kręgu analiz dyplomacji zachodnioniemieckiej. Jak się przekonujemy, niektóre archiwa są dla badaczy na razie niedostępne, ale z dostępnego materiału warto uzupełnić swą wiedzę z historii najnowszej z Wydawnictwa IPN.
Z perspektywy czasu można powiedzieć, że walka i cel polskiej opozycji (lat osiemdziesiątych), wspieranej przez Zachód, został osiągnięty i efektem jest demokracja. Żywe wciąż są wspomnienia, więc wiele osób mogą zaciekawić opisy i reakcje (główny wątek) placówek handlowych RFN albo dyplomatów ambasady na sytuację w PRL. Są oni przede wszystkim zainteresowani Gdańskiem, Warszawą czy Śląskiem, a mniej Szczecinem. W recenzowanej książce pt: „ Szczecin. Miasto, którego nie było. Dyplomacja RFN i polskie przełomy 1970-1989”, na 198 stronach Tytus Jaskułowski ukazuje relacje międzynarodowe i ich stosunek do opozycji „solidarnościowej” w PRL-u. O wydanie niniejszej książki, stosunkowo nowej, bo w roku 2020 postarał się IPN, oddział w Szczecinie. Wraz z IPN- Warszawa, (Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu), stworzono wizerunek polskich przełomów, przesileń, z któych najważniejszy w 1989 roku, zakończył się zwycięstwem „Solidarności”.
Książka ukazuje podział w samej PZPR, kierownictwa i rządu względem opozycji i Kościoła. Obie strony w czasie po strajkach i protestach, podejmowały próby przełamania kryzysu, z czego wywiązał się udany dialog. Tytułowe miasto Szczecin przewija się sporadycznie, ale taką historię mieliśmy jako obywatele, a centrum protestów było gdzie indziej. Samo RFN patrzyło na to przede wszystkim przez pryzmat swoich interesów.
Tytus Jaskułowski znany jest z poprzednich książkek: „Szpiedzy tacy jak wy, Wydawnicza (nie)codzienność kontaktów między PRL a NRD 1970-1990”, „Przyjaźń, której nie było. Ministerstwo Bezpieczeństwa Narodowego NRD wobec MSW 1974-1990”.czy „Władza i opozycja w NRD 1949-1989”.Obecna, recenzowana książka porusza temat negatywnego stosunku NRD do wydarzeń w czasie polskich przesileń. Bibliografia zawiera wykaz źródeł archiwalnych, źródła publikowane i internetowe. Pomocny okazuje się także indeks osobowy czy wykaz skrótów. Publikacja została oddana starannie, co dodaje powagi całemu wydawnictwu.
Tematy poruszające zagadnienia z okresu Zimnej Wojny, goszczą często w polskiej publicystyce historycznej. Interesującym okazało się spojrzenie na czasy najnowsze przez pryzmat miasta, które było ważnym centrum protestów opozycji. Użycie w tytule miasta Szczecin, ukazanie jego historii wraz z resztą kraju, jako krąg zainteresowań dyplomacji zachodnioniemieckiej, namawia do przeczytania i zapoznania się z treścią.
Wydawnictwo: Instytut Pamięci Narodowej
Ocena recenzenta: 5/6
Paweł Marek
