Pierwsze wyniki wykopalisk pod Papowem Biskupim: odkryto prawdopodobne miejsce rytualnego składania ofiar z ludzi
Przez cały 2023 trwały pod Papowem Biskupim, na terenie osuszonego jeziora, wykopaliska archeologiczne. W wyniku wykopalisk naukowcy odkryli prawdopodobnie miejsce rytualnego składania ofiar z ludzi.
Wykopaliska w Papowie Biskupim, w powiecie chełmińskim, zlokalizowane były w miejscu dawnego jeziora polodowcowego, które zostało osuszone w XIX wieku i od tego czasu pozostaje użytkowane przez rolników. Na początku 2023 roku Kujawsko-Pomorska Grupa Poszukiwaczy Historii zlokalizowała z na tym obszarze skupiska metalowych artefaktów, pochodzących z kultury łużyckiej (bytujące na terenie ziemi chełmińskiej między 1200–450 rokiem p.n.e).
W wyniku dalszych wykopalisk w ramach Sacred lake project na tamtym obszarze, trwającymi przez resztę 2023 roku odkryto ponad 550 przedmiotów z brązu. Okryto również inne artefakty archeologiczne, w tym naszyjnik z tzw. Ringaugenperle, czyli szklana kulka, stosowana do wyrobu biżuterii, pochodzące z obszaru Morza Śródziemnego oraz szczątki 33 osób, zarówno dzieci, jak i dorosłych (choć brakuje tam osób starszych), obu płci.
Na bazie datowania węglem C14 oszacowano, że osoby tam spoczywające umarły ok. 1040–780 roku p.n.e. Przy jednym ze składowisk metalowych artefaktów odkryto także wyrób z poroży jelenia, datowany z 95% dokładnością na lata 760-410 p.n.e.
Dodatkowo, na bazie jednego z metalowych artefaktów (kolczyków w kształcie igieł) udało się ściślej datować je na lata 600-500 p.n.e. Wskazuje to na rozróżnienie czasowe między ofiarami składanymi z ludzi, a tymi z przedmiotów metalowych.
Mimo, iż szczątki nie wskazują na żadne urazy obuchowe, ani siekane, to jednak szerszy kontekst archeologiczny i porównanie z innymi miejscami pochówku w okolicy wskazuje, iż było to prawdopodobnie miejsce składania rytualnych ofiar z ludzi.
Bogactwo przedmiotów metalowych na tym terenie podważa wcześniejszy pogląd naukowców, według którego metal nie odgrywał żadnego większego znaczenia w praktykach rytualnych ludów kultury łużyckiej. Ponadto, stanowisko to może pomóc w zrozumieniu okresu przejściowego w kulturze Łużyckiej, kiedy to pod wpływem kultury halsztackiej powoli zaniechiwano ofiar z ludzi, na rzecz składania ofiar z przedmiotów metalowych na lokalnych mokradłach.
Źródło: Gackowski Jacek, Łukasz Kowalski, Wiesław Lorkiewicz i in., The Sacred Lake Project: preliminary findings from the Lusatian site of Papowo Biskupie, Poland, Antiquity [dostęp: 25.01.2024].
Fot. Niektóre znalezione artefakty (A. Piasecka)/ Rekonstrukcja ubioru z epoki na bazie znalezisk archeologicznych (A. Fisz), źródło: The Sacred Lake Project: preliminary findings from the Lusatian site of Papowo Biskupie, Poland, Antiquity
Jan Koryś