Obozy jenieckie Lamsdorf i Teschen, jak też podległe im komanda pracy na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim, funkcjonujące w latach II wojny światowej stanowią mikroskalę zjawiska na tle makroskali historii powszechnej. Trudna historia i pamięć o tych miejscach stały się podstawą dla stworzenia czesko-polskiego projektu, któremu przyświeca idea zachowania czasu, miejsc i tysięcy ludzkich dramatów od zapomnienia. Wystawa, na którą zapraszamy do Muzeum Górnośląskiego, wynika z konieczności zaakcentowania wielu aspektów recepcji wydarzeń historycznych w kontekście doświadczeń jeńców wojennych oraz form pamięci o miejscach ich internowania.
II wojna światowa stanowi szczególny okres w dziejach Europy, zbiorowości i setek tysięcy osób. Jest definiowana w kategoriach chaosu i destrukcji oraz ludzkiego cierpienia, determinowanego uczuciem niepewności i lęku, ciągłej obawy o życie własne, przed utratą bliskich i poczuciem wszechogarniającej śmierci. W świecie zdominowanym podczas wojny przez pojęcie „nieustannej walki” ludności cywilnej oraz żołnierzy wielu ludzi zmuszonych było przeżywać traumę i niedogodności życia w niewoli – egzystować w odosobnieniu – za drutami. II wojna światowa to czas, który nadal stanowi przestrogę i nakazuje pamięć. Wciąż ważne wydają się pytania i refleksje, w jakim wymiarze i czy nadal czas wojny oraz miejsca pamięci obecne są w świadomości zbiorowej kolejnych pokoleń.
Na wystawie zaprezentowane zostaną materiały archiwalne i eksponaty użyczone przez Australian War Memorial, Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu, Muzeum Těšínska, Vojenský historický archiv w Pradze oraz osoby prywatne. Pokazane zostaną pamiątki, m.in. nieśmiertelniki, karty obozowe, przykłady korespondencji, przedmioty codziennego użytku czy wytwory sztuki obozowej.
Wystawa realizowana jest w ramach czesko-polskiego projektu naukowego „Vojenské zajatacké tabory Teschen béhem 2. Svĕtové války/Obozy jenieckie Teschen w latach II wojny światowej” dofinansowanego ze środków Czesko-Polskiego Forum przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych Republiki Czeskiej.
Realizacja projektu: mgr Pavlína Badurová (Muzeum Těšínska, p.o.), mgr Martin Krůl (Muzeum Těšínska, p.o.) oraz dr Joanna Lusek (Muzeum Górnośląskie w Bytomiu).
Wernisaż: 27 stycznia 2016 (środa), godz. 18.00
Czas trwania wystawy: 27 stycznia–17 kwietnia 2016 r.
Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, gmach przy ul. W. Korfantego 34
Wydarzenia towarzyszące:
31 stycznia 2016, godz. 12.00 – oprowadzanie kuratorskie
17 lutego 2016, godz. 17.00 – Obóz w dwóch reżimach. Ślady pamięci o Lasowicach. Projekcja filmu i spotkanie z reż. Alicją Schatton. Prowadzenie: dr Joanna Lusek
23 marca 2016, godz. 17.00 – Lamsdorf/Łambinowice. Muzeum i miejsce pamięci. Projekcja filmu połączona z prelekcją poświęconą historii miejsca pamięci w Łambinowicach z udziałem Doroty Musiał i dr Anny Wickiewicz (Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu). Prowadzenie: dr Joanna Lusek
17 kwietnia 2016, godz. 12.00 – Historia zachowana w listach. Korespondencja wojenna Andrzeja i Krystyny Mystkowskich – spotkanie z Janem Mystkowskim, finisaż wystawy. Prowadzenie: dr Joanna Lusek
Na zdjęciach:
01) Blaszki jenieckie (źródło: Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu), fot. Joanna Lusek
02) Jeńcy przed barakiem. Stalag VIII B Teschen (źródło: Vojenský historický archiv w Pradze)
03) fot. Joanna Lusek
