Obwód Łańcut SZP-ZWZ-AK | Recenzja

A. Borcz, Obwód Łańcut SZP-ZWZ-AK w latach 1939–1945

Od 1945 roku zostało napisanych wiele książek o działalności Polskiego Państwa Podziemnego i organizacji partyzanckich z okresu II wojny światowej i pierwszej dekady po jej zakończeniu. Większość z nich nie wyczerpywała jednak tematu w zupełności. Podobnie sprawa ma się w kwestii „Obwodu Łańcut”. Mimo, że w wielu publikacjach na temat podziemnych organizacji wojskowych na Rzeszowszczyźnie tematyka ta była poruszana. To Andrzej Borcz jest pierwszym, który podjął się napisania monografii kompletnej. Poświęconej właśnie temu obwodowi SZP-ZWZ-AK.

„Obwód Łańcut SZP-ZWZ-AK w latach 1939-1945” to efekt wieloletnich badań historyka Andrzeja Borcza. W swojej publikacji podjął się szczegółowego opisania procesu powstawania struktur organizacji konspiracyjnych w przedwojennym powiecie łańcuckim oraz prezentuje aspekty funkcjonowania Obwodu Łańcut. Autor opisuje akcje dywersyjne i sabotażowe, działania wywiadu i kontrwywiadu, przebieg odbioru zrzutów. W książce znajdziemy opis jak funkcjonowała podziemna służba medyczna, duszpasterska i wymiar sprawiedliwości.

Jak na porządną monografię przystało, Andrzej Borcz opisuje dokładnie umundurowanie i uzbrojenie partyzantów z Związku Walki Zbrojnej i później Armii Krajowej. Obszernie prezentuje relacje omawianych oddziałów z innymi organizacjami partyzanckimi działającymi w powiecie łańcuckim. Autor podjął się również próby oceny działań wojskowego podziemia łańcuckiego w czasie akcji „Burza”. Warta odnotowania i docenienia jest próba umieszczenia działań konspiratorów z Obwodu Łańcut w panujących wówczas warunkach politycznych, okupacyjnych, relacjach społecznych i funkcjonowania „obok” partyzantki ukraińskiej. Dzięki temu zabiegowi czytelnikowi łatwiej jest zrozumieć sposób działania konspiratorów z ZWZ-AK.  Kolejny plus to wspomnienia samych partyzantów. Z biegiem lat to właśnie one okazują się bezcenne, gdyż w przeciwieństwie do dokumentów w archiwach, ostatni świadkowie i uczestnicy wydarzeń nie poczekają na swojego „odkrywcę”. W książce Andrzej Borcz sięga do prywatnych archiwów i zbiorów wielu instytucji, dzięki czemu historia „Obwodu Łańcut” została opisana kompleksowo. Książka jest naszpikowana przypisami i odnośnikami, co nadaje jej wartości naukowej. Monografię wzbogaca obszerny aneks zawierający mapy, zdjęcia, wykazy stanów osobowych oraz noty biograficzne.

Lektura „Obwód Łańcut SZP-ZWZ-AK w latach 1939-1945” nie należy do łatwych. Jest to w końcu książka naukowa, z potężną dawką informacji. Żeby zrozumieć czytaną treść, trzeba mieć czas i swoje myśli w 100% skupić na tekście. Choć jak już napisałem nie jest to lektura łatwa, to jest przyjemna.  Autor używa prostego, choć naukowego języka. Książka jest podzielona na wiele krótkich rozdziałów. Dzięki czemu, jeśli nie mamy czasu przeczytać całości, w łatwy i szybki sposób możemy znaleźć część, która nas interesuje.  Dzieło Andrzeja Borcza, bo z czystym sumieniem tak można napisać o tej książce, to pozycja kompletna. Do „Obwodu Łańcut” powinni zajrzeć nie tylko chcący poznać historię konspiracji na omawianym przez autora terenie. Ale również historycy pracujący nad podobnymi publikacjami naukowymi, żeby podejrzeć, jak pisze się monografię na sześć.

Wydawnictwo: IPN

Ocena recenzenta: 6/6

Kamil Janczarek