Od kilku dni zarówno polskie, jak i zagraniczne media informują o „niesamowitym” odkryciu w egipskiej piramidzie. Mianowicie w piramidzie Cheopsa naukowcy odkryli olbrzymią pustą przestrzeń, a o samym znalezisku napisano artykuł na łamach czasopisma naukowego „Nature”. Problem jednak w tym, że nie wszystkie podające ową informację media przeczytały artykuł dokładnie. Zostało to już zauważone przez PAP, a od kilku godzin w mediach na całym świecie pojawiają się głosy krytyki dotyczące „znaleziska”. O co właściwie chodzi?
2 listopada 2017 roku na Nature.com opublikowano artykuł dotyczący odkrycia w piramidzie Cheopsa, „Discovery of a big void in Khufu’s Pyramid by observation of cosmic-ray muons”. Mowa jest tam o tzw. Wielkiej (Wspaniałej) Piramidzie czy Piramidzie Khufu, która została zbudowana w trakcie panowania IV dynastii przez faraona Cheopsa. Jednak mimo swojej sławy, wciąż nie wiadomo dokładnie, jak doszło do jej zbudowania i jaka jest jej konstrukcja.
Dlatego naukowcy postanowili użyć mionów, które są produktami ubocznymi promieni kosmicznych. W ten nieinwazyjny sposób, dzięki uzyskanej radiografii, zwizualizowano puste przestrzenie w piramidzie, również te do tej pory nieznane (osiągające minimum 30 metrów). Wielkość pomieszczenia porównuje się z tzw. Wielką Galerią, która ma osiągać prawie 50 metrów i, będąc korytarzem, prowadzić do komory grobowej faraona. Istnienie owej pustki zostało potwierdzone przez trzy różne metody i trzy różne analizy. Wyniki tych badań mają stanowić przełom w zrozumieniu piramidy Khufu i jej wewnętrznej struktury. Chociaż obecnie brakuje informacji o roli i znaczeniu tej pustki, odkrycia te pokazują, że współczesna nauka może rzucić nowe światło na światowe dziedzictwo archeologiczne.
Z powyższych informacji narosło wiele „nowych”, w części już pozmienianych na wszelkich portalach na całym świecie. Wokół samej piramidy krąży wiele legend i ciekawych anegdot. Sama w sobie jest jedną z najpopularniejszych, a w starożytności należała do jednego z siedmiu cudów świata. Autorzy artykułów o najnowszym odkryciu nie wahają się przy tym wspomnieć o pułapkach, przygotowanych przez jej budowniczych, ale nie to najbardziej ma przykuć uwagę czytelnika. Znalezisko, nie wiadomo skąd, okrzyknięto największym znaleziskiem od XIX wieku. Takie sformułowanie z pewnością przyciąga uwagę. Ale wiele portali przekazuje również błędne informacje, takie jak to, że piramida Cheopsa jest najbardziej znaną spośród grobowców Doliny Królów. Co prawda sama piramida jest jedną z najpopularniejszych, ale na pewno nie znajduje się w tzw. Dolinie Królów. Jest ona nekropolią na terenie Teb Zachodnich i można tam znaleźć grobowce słynnych faraonów, takich jak Tutanchamona czy Ramzesów, ale z pewnością nie piramidę Cheopsa. Faraon Cheops panował około połowy III tysiąclecia p.n.e. i pochodził z IV dynastii, zaś piramidy na terenie Doliny Królów pochodzą z okresu XVIII, XIX i XX dynastii.
Jednak błędów jest więcej, zostały one jednak już poprawione na niektórych stronach. W jednym podano, że do badań użyto latających robotów, a wnętrze piramidy zbadają robociki czy inne urządzenia gąsienicowe, które będą mogły dostać się do każdego zakamarka piramidy. Nie wszystkie media podały również prawidłowe dane dotyczące wielkości odkrytej przestrzeni. Błędne celowo lub nie są również tłumaczenia niektórych fragmentów z artykuły w Nature, przez które znalezisko wydaje się być przełomem stulecia. Tymczasem odkryto kolejną pustą przestrzeń w piramidzie… Nie zabrakło również błędnych, jeszcze nie wszędzie zmienionych, fotografii adekwatnych do tematu artykułu.
Na niezgodności zdążyli już odpowiedzieć egipscy archeolodzy. Zahi Hawass, stojący na czele komitetu naukowego ScanPyramids nadzorującego projekt, powiedział, że nie było nowego „odkrycia”. Powiedział, że spotkał innych naukowców ze ScanPyramids, którzy pokazali swoje analizy i poinformowaliśmy ich, że to nie jest odkrycie – powiedział AFP. Piramida jest pełna pustek i nie oznacza to, że istnieje tajna komnata lub w ogóle że jest to nowe odkrycie – powiedział. W piątkowym oświadczeniu Mustafa Waziri skrytykował ogłoszenie. Projekt musi przebiegać w sposób naukowy, który jest zgodny z etapami badań naukowych i dyskusji przed publikacją – powiedział. Pustka nie była dotąd znana nikomu, od kiedy została zbudowana piramida 4500 lat temu. – powiedział Kunihiro Morishima z Uniwersytetu w Nagoi w Japonii.
Jak widać, nie dość, że media przerysowały artykuł opublikowany w „Nature”, to on sam jest krytykowany przez naukowców. Doszło z pewnością do nowego odkrycia dzięki nauce i zastosowaniu kilku analiz, lecz znalezisko samo w sobie nie jest niczym przełomowym, a przynajmniej nie w takim stopniu, do jakiego urosło w mediach polskich i zagranicznych.
Pewnym jest jednak, że wszelkie badania naukowe w Egipcie działają prężnie i wciąż postępują. Co chwilę pojawiają się wieści o nowych znaleziskach i przeróżnych odkryciach w Egipcie, o których również pisaliśmy na łamach naszego portalu, jak np. o niezwykłych znaleziskach Polaków w Egipcie, o starożytnej osadzie znalezionej w Egipcie, o wpływie wulkanu na społeczeństwo egipskie czy o świątyni z czasów Ramzesa II.
Fot.: Wikimedia Commons
Źródła: nature.com, CBBC, phys.org, Digital Trends, WGN, Forbes, Egypt Independent, ITV news, Los Angeles Times, BBC News, NPR, National Geographic, ABC News, New York Times, Washington Times, radio.zet, gazeta.pl, newsweek, gazetawyborcza.pl, TVP.info, TVNmeteo, TVN24, PAP.
Agnieszka Popiak