Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego udostępnił dziś w portalu ZapisyTerroru.pl pierwszych 500 relacji o okupacji niemieckiej w Radomiu i na ziemi radomskiej. Prezentacja projektu internetowej bazy świadectw „Zapisy Terroru”, wzbogaconej o zeznania radomian, odbyła się dziś w Urzędzie Miejskim w Radomiu. Wszyscy mieszkańcy miasta znaleźli w swoich skrzynkach pocztowych historyczne widokówki wraz z zaproszeniem, aby w portalu ZapisyTerroru.pl zapoznali się z jedną indywidualną historią z czasów wojny. Za pośrednictwem Harcerskiej Poczty Rowerowej, która działa dziś na terenie miasta, można także nadać historyczne pocztówki do swoich bliskich i przyjaciół.
W październiku 2017 roku przypada 75. rocznica wydarzeń, które wstrząsnęły okupowanym przez Niemców Radomiem. W 1942 roku, po starciu oddziału Armii Krajowej z patrolem żandarmerii na stacji kolejowej w Rożkach, w różnych częściach miasta Niemcy przeprowadzili szereg publicznych egzekucji odwetowych. Zginęło wówczas kilkadziesiąt osób, w tym wielu pracowników radomskiej Fabryki Broni.
To dlatego Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego gości dziś w Radomiu, prezentując swój główny projekt – „Zapisy Terroru”. Jest to internetowa, polsko-angielska baza świadectw, zawierająca relacje obywateli polskich, którzy podczas II wojny światowej doświadczyli cierpienia ze strony dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. W portalu ZapisyTerroru.pl udostępniono właśnie pierwszych 500 świadectw, dotyczących Radomia i dystryktu radomskiego. Obok zeznań o wydarzeniach z października 1942 roku, są wśród nich relacje o masowych egzekucjach na Firleju, życiu w radomskim getcie, brutalnych przesłuchaniach w siedzibie Gestapo przy ul. Kościuszki oraz pacyfikacjach okolicznych miejscowości, m.in. Karolina i Zwolenia. Obywatele polscy składali zeznania po wojnie przed Główną Komisją Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce. Wyłania się z nich poruszający obraz okupacji niemieckiej na ziemi radomskiej, złożony z indywidualnych historii ofiar i świadków nazistowskiego terroru.
Bardzo się cieszę, że Radom jest jednym z pierwszych miast, do których Ośrodek dociera z „Zapisami Terroru”. Jako siedziba władz dystryktu, gdzie stacjonowały potężne siły policyjne i wojskowe, Radom został podczas II wojny światowej silnie naznaczony niemieckimi zbrodniami. Przemoc i strach zagościły w mieście nowoczesnym i różnorodnym, które w II Rzeczpospolitej rozwijało się dynamicznie jako jeden z ośrodków Centralnego Okręgu Przemysłowego. „Zapisy Terroru” pełnią istotną rolę w procesie przywracania pamięci o miejscach i ludziach, dotkniętych zbrodniami dwóch totalitaryzmów. To szansa dla rodzin, także dla mieszańców Radomia i okolicznych miejscowości, na odkrycie wojennych losów swoich bliskich. – podkreśla prof. Magdalena Gawin, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Dzięki Ośrodkowi w ostatnich dniach do wszystkich mieszkańców Radomia trafiły widokówki z historycznymi zdjęciami miasta oraz zaproszeniem do przeczytania w portalu ZapisyTerroru.pl jednego z pięciuset indywidualnych świadectw, w których radomianie opowiadają o swoich przeżyciach pod okupacją niemiecką. Dziś w Radomiu odbywa się także akcja Harcerskiej Poczty Rowerowej. W dwóch punktach miasta (przed „Łaźnią” przy ul. Żeromskiego 56 i przy pl. Konstytucji 3 Maja) radomianie nadają wyjątkowe pocztówki, dzieląc się ze swoimi bliskimi i przyjaciółmi pamięcią o historii miasta. Pocztówki zostaną dostarczone rowerami przez harcerzy ze Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej oraz Związku Harcerstwa Polskiego.
Dzisiejszą prezentację projektu „Zapisy Terroru” poprzedziło przedpołudniowe spotkanie dla młodzieży i nauczycieli z radomskich szkół średnich, razem ok. 200 osób. Dla uczniów Ośrodek przygotował grę miejską, odwołującą się do wydarzeń z października 1942 roku. Nauczyciele wzięli udział w warsztatach poświęconych wykorzystaniu portalu ZapisyTerroru.pl w ich codziennej pracy.
Cieszę się, że nasze przedsięwzięcie zostało dobrze przyjęte przez społeczność lokalną. Miastu Radom, reprezentowanemu przez Pana Prezydenta Radosława Witkowskiego, dziękuję za gościnę i dobrą współpracę, szkołom i harcerzom – za zaangażowanie w nasze dzisiejsze wydarzenia. To projekt dla radomian i przez nich współtworzony – mówi Anna Gutkowska, Dyrektor Ośrodka.
Chcielibyśmy zachęcić wszystkich mieszkańców Radomia, aby poznawali wyjątkową historię miasta, zarejestrowaną w osobistych relacjach mieszkańców. Bardzo liczymy na ożywianie pamięci w rodzinach i we wspólnotach lokalnych, chcemy zarazem popularyzować tę pamięć na świecie. Dzięki tłumaczeniom na język angielski świadectwa o wojennych losach mieszkańców Radomia i ziemi radomskiej trafią na zagraniczne uniwersytety, do bibliotek i ośrodków badań nad Europą Środkowo-Wschodnią. – dodaje dr Wojciech Kozłowski, Zastępca Dyrektora ds. Programowych Ośrodka.
Radom w okresie II wojny światowej był miastem, którego mieszkańcy doświadczyli wszystkich aspektów niemieckiego systemu okupacyjnego. Dla poznania mechanizmów i metod funkcjonowania nazistowskiej machiny terroru jest swoistym studium przypadku. Dlatego jest nam niezmiernie miło, że Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego wybrał nasze miast jako jedno z pierwszych dla realizacji projektu edukacyjnego „Zapisy Terroru”. Wierzę, że z obopólną korzyścią” – mówi Karol Semik, Wiceprezydent Radomia ds. Edukacji i Kultury.
