Święte dzieci…

We wczesnym średniowieczu dużą popularnością w Kościele cieszył się kult świętych dzieci. Święty Justus i Pankracy, święte Agnieszka i Eulalia, święty Cyrycjusz, Święte Niewiniątka, to tylko niektóre z imion popularnych dziecięcych świętych. Wiele kościołów posiadało również relikwie świętych dzieci. Dużym kultem otaczano zmarłe w tajemniczych okolicznościach ofiary rzekomych mordów rytualnych przypisywanych Żydom i chłopców, którzy poprowadzili jedną z wypraw krzyżowych…

Historyk i biskup z szóstego stulecia – Grzegorz z Tours – wspomina w swych pismach otaczane kultem kapliczki świętych dzieci – niejakiego Lusora i Krescencji. Tajemnicza mała dziewczynka w szóstym wieku miała zostać odnaleziona w stanie nienaruszonym w Clermont, w kościele Świętego Venerandusa, kiedy to strop piwnic pod wpływem deszczu zawalił się i przebił grobowiec w kryptach. Zachowane w stanie bardzo dobrym ciało „tajemniczej” dziewczynki ubrane było w białą tunikę; zachowały się długie włosy. Grzegorz dodał, że wyglądała jakby nie umarła, lecz spała. Prawdopodobnie pochowano ją po obrzędzie chrztu, a jej biała szata odznaczała się lśniącą i świeżą bielą. Kiedy zachorowała żona księcia Clermont i straciła wzrok, miała sen, w którym nakazano jej przykryć odsłonięty sarkofag dziewczynki. Tak też zrobiła i… odzyskała widzenie.

Głowa świętego Pankracego

Dużym kultem cieszył się w średniowieczu czternastoletni chłopiec – święty Pankracy, który w epoce tej miał chronić przed krzywoprzysięstwem. Był także czczony jako patron ogrodników i dzieci. Na początku czwartego wieku, za prześladowań chrześcijan przez cesarza Dioklecjana został ścięty mieczem. Na jego grobie w Rzymie składano przysięgi. Papież Grzegorz Wielki wysłał jego relikwie do Anglii, ponieważ spotkał ponoć na targu angielskie dzieci, którymi handlowano jako niewolnikami. Inny papież – Vitalian w siódmym wieku wysłał relikwie świętego Pankracego królowi Northumbri.

Początkowo szczątki Pankracego spoczywały na cmentarzu Via Aurelia. W szóstym wieku papież Symmach nad jego grobem wybudował bazylikę, w której przechowywano głowę świętego Pankracego. W późniejszym średniowieczu jego relikwie znajdowały się w wielu miastach Włoch oraz Francji. W dziesiątym wieku relikwie św. Pankracego zostały przeniesione z Rzymu do Belgii. Ponoć cesarz Dioklecjan zanosił błagania do Pankracego, aby wybawił go od okropnej śmierci. Arcybiskup Westminsteru – Nicolas Wiseman, w dziewiętnastym stuleciu spopularyzował inną wersję śmierci świętego Pankracego, który rzekomo miał zostać rozszarpany na arenie cyrkowej przez dzikie zwierzęta…

Poślubiona innemu…

Jeden z najpiękniejszych placów Rzymu, Piazza Navona to miejsce, gdzie w starożytności mieścił się cyrk Domicjana i gdzie mała święta – Agnieszka poniosła męczeńską śmierć około 304-305 roku. Kiedy zaledwie dwunastoletnia dziewczynka wracała ze szkoły do domu, ujrzał ją syn naczelnika miasta, Symfoniusz, który ofiarując Agnieszce drogocenne dary chciał „kupić” jej miłość. Agnieszka miała odpowiedzieć, że jest już zaręczona „z innym, który jest o wiele bogatszy”. Naczelnik miasta dowiedział się, że jest chrześcijanką, co bardzo go rozgniewało. Dziewczynkę poddano okrutnym torturom, tylko dlatego, że chciała zachować swoją czystość. Rozebrano ją do naga i obnoszono publicznie na rzymskim stadionie, ku uciesze zdemoralizowanej gawiedzi. Nieugięta postawa świętej Agnieszki doprowadziła do tego, że dziewczynkę wrzucono do ognia; jednak płomienie nie dosięgały Agnieszki. Zabito ją więc ciosem miecza w gardło. Po śmierci Agnieszki wzniesiono na stadionie Dioklecjana kaplicę poświęconą jej czci. Agnieszka jest przedstawiona na najstarszym zachowanym obecnie polskim obrazie tablicowym, to skrzydło ołtarza z Dębna z XIII w. – przechowywane w Muzeum Diecezjalnym w Krakowie.

Inny mały święty – Cyrycjusz już jako dwuletni chłopiec, ku zdumieniu wszystkich umiał tak wcześnie mówić. Skazany został na śmierć i ścięty (z matką Julitą), a ich szczątki pozbierali aniołowie; szczątki Cyrycjusza przywieziono w czwartym stuleciu do Francji przez biskupa Auxerre. Jego kult był popularny w Kornwali, Szkocji i Walii.