Marek Klecel, Sybir. Dzieje polskich zesłańców XVIII-XX wieku
Sybir. Dzieje polskich zesłańców XVIII-XX wieku to historia skazanych na zapomnienie i śmierć. Miejsce na mapie świata, które od schyłku XVIII wieku przerodziło się w bezkres okrucieństwa. Więzienie, do którego mógł trafić każdy, kto w jakikolwiek sposób znieważył cara lub złamał prawo rosyjskie. Niekoniecznie na podstawie prawomocnego wyroku sądu.
Carska Rosja znana była z prześladowań. Obszar syberyjski stał się wówczas jednym z największych więzień dla człowieka. Skazywano tam na egzystencję zarówno drobnych przestępców, jak i groźnych bandytów. Obok siebie na bezludziu żyli mordercy, złodzieje, buntownicy czy odstępcy religijni.
Nie brakowało ludzi skazanych na katorgę bez orzeczenia sądu bądź na podstawie insynuacji i domniemań. Proces brutalności względem społeczeństwa pogłębił się jeszcze bardziej po dojściu do władzy bolszewików.
Okropny los spotkał także Polaków, którzy byli pod rosyjskim zaborem. Przez blisko 123 lata naszej niewoli wielu naszych przodków zesłano na Sybir. Głównym powodem był ich sprzeciw wobec panowaniu autokratycznej obcej władzy, uczestnictwo w ruchach powstańczych i niepodległościowych.
O autorze
Marek Klecel jest doktorem nauk humanistycznych, publicystą i redaktorem. Ukończył studia filologiczne na Uniwersytecie Warszawskim. Do 2010 roku był wykładowcą historii literatury XX wieku na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
Jest autorem wielu publikacji na łamach takich czasopism jak m.in.: Gazeta Polska, WPiS, Fronda, Do Rzeczy. Do jego najbardziej znanych książek należą: Pisarze Niepodległości. Szkice o ludziach i dziełach, Czy to Polska właśnie? Publicystyka 1989-2022.
Struktura książki
Sybir. Dzieje polskich zesłańców XVIII-XX wieku została wydana nakładem Białego Kruka. Recenzowana praca dzieli się na dwadzieścia części, z których każda opisuje historię naszych przodków, których los zepchnął na bezkresy syberyjskiej ziemi.
Poprzedzone zostały Wstępem, którego celem było zarysowanie rozumienia i obrazu Sybiru w oczach naszych przodków. Na samym końcu została umieszczona krótka bibliografia. Dla mnie minus, gdyż patrząc na gabaryty książki, zapewne Autor skorzystał z znacznie większej ilości literatury przedmiotu czy edycji źródłowych.
Autor przywołał w swojej książce liczne przykłady Polaków zesłanych na Sybir za konspirację i bunt przeciwko „nowej władzy”. Zachowane zapiski pamiętnikarskie, dzienniki, pozwalają przedstawić tułaczkę przedstawicieli narodu polskiego. To dzieje postaci takich, jak Maurycego Beniowskiego (odkrywcy, króla Madagaskaru), Tomasza Zana i innych filomatów, Waleriana Łukasińskiego czy Piotra Wysockiego. To świadectwo przeżyć zesłanych duchownych, przedstawicieli inteligencji czy kobiet.
Nierzadko egzystowali oni w warunkach nędzy i głodu. Musieli pracować ciężko niekiedy aż do utraty przytomności, zakuci w kajdany przez całą dobę. Wycieńczeni od wysiłku i niegojących się ran. Część z nich nie dożyła snu o wolności. Silniejszym i sprytniejszym było to dane.
Sybir. Dzieje polskich zesłańców XVIII-XX wieku – ocena
Recenzowana książka napisana jest przejrzystym stylem, bez zawiłości. Historie opisane w niej pobudzają do refleksji nad przeszłością, nad takimi wartościami jak wolność i tożsamość. Zwłaszcza w obecnych czasach, kiedy my młodzi ludzie jesteśmy bombardowani w dobie nowych technologii różnymi bodźcami, ideologiami. Często wzywającymi do uniwersalizmu oraz bezbarwności w wielu sferach naszego społecznego życia.
Ujęło mnie, że powstają jeszcze wartościowe książki, które wręcz zachęcają człowieka do głębszych rozważań niż tylko tu i teraz, i sobie.
Na ogromny plus szata graficzna, po raz kolejny! Ponad 190 ilustracji zostało wykorzystanych do ubogacenia treści. Jednocześnie okładka adekwatnie komponuje się w odniesieniu do samego tytułu, jak i zawartości książki.
Krótko podsumowując, Sybir. Dzieje polskich zesłańców XVIII-XX wieku jest godna polecenia każdemu. Zachęcam serdecznie do jej przeczytania.
Wydawnictwo: Biały Kruk
Ocena: 6/6
Ewelina Kazienko
Recenzja powstała we współpracy z Wydawnictwem Biały Kruk.
