Wspólnym wyznacznikiem ówczesnych poczynań artystycznych był ogarniający całą Europę nurt historyzmu. Oznacza to programowe sięganie do wzorów dawnej sztuki, dawnych stylów pojmowanych jako równoprawne źródła inspiracji, zgodnie z duchem XIX wiecznego liberalizmu. Przejawiać się to będzie szczególnie w architekturze, która reprodukować będzie wzorce i motywy późno klasycystyczne i historyzujące wypracowane przez Karla Friedricha Schinkela – niemieckiego architekta, urbanistę, projektanta i malarza jednego z najwybitniejszych twórców klasycyzmu w Królestwie Prus.
Najważniejsze projekty Schinkla na Śląsku:
– 1819 Pomnik feldmarszałka Michaiła Kutuzowa w Bolesławcu,
– 1838–1840 Dawny kościół ewangelicki – obecnie kościół katolicki pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa w Mysłakowicach,
– 1838–1873 Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim (zdjęcie),
– 1821 Kościół ewangelicki w Ozimku,
– 1824–1844 Kościół św. Marcina w Krzeszowicach.
(Zdj Wikimedia Commons)
Jego klarowne formy będące w opozycji do barokowych wypukłości i wklęsłości doskonale oddawały ducha pruskiego klasycyzmu. Obok budowli klasycystycznych, Schinkel opracowywał projekty nawiązujące do gotyku – w stylu neogotyckim, wyprzedzając tym samym późniejszy nurt historyzmu. Styl Schinkla był kontynuowany przez jego uczniów Ludwiga Persiusa i Fridriecha Augusta Stülera, a ich działalność określana jest często mianem Szkoły Schinkla (niem. Schinkelschule).
Alexis Langer urodził się w Oławie w ewangelickiej rodzinie. Był przedstawicielem stylu neogotyckiego (1900–1904 – kościół św. Trójcy w Legnicy, halowy z transeptem i wieżą narożną, ciąg kamienic przy ul. Krupniczej, Włodkowica i św. Antoniego we Wrocławiu).
Na Śląsku dominowała szkoła berlińska, której głównymi przedstawicielem oprócz wyżej wymienionego Schinkla był m.in. August Soller. Nie można zapominać również o wpływach kolońskich i wiedeńskich na czele z twórczością Freidricha von Schmida, twórcy m.in. ratusza wiedeńskiego i i kościoła św. Józefa w tymże mieście.
(Zdj Wikimedia Commons)
Śląsk Austriacki.
Nie można zapominać o przekształceniach architektonicznych na Śląsku Austriackim. Był to obszar niezwykle zróżnicowany narodowościowo i konfesyjnie, a pojawienie się idei pansłowiańskich doprowadził do radykalizacji postaw mieszkańców. Obok wiodącego katolicyzmu, coraz mocniej do głosu zaczął dochodzić luteranizm (protestantyzm). Głównym odnośnikiem wielorakich nurtów artystycznych Śląska Austriackiego było środowisko wiedeńskie i w mniejszej części morawskie (Brno czy Ołomuniec). Śląsk austriacki na mocy skodyfikowanego w 1863 roku ustawodawstwa uzyskał w pewnym stopniu autonomię. Powstało społeczeństwo oparte na liberalnym mieszczaństwie i konstytucyjnym ustawodawstwie, co doprowadziło do wzrostu poziomu edukacyjnego i rozkwitu standardów życiowych i technicznego nowatorstwa. Do najprężniejszych pod względem inwestycji budowlanych ośrodków zaliczyć należy Opawę, Karniów, Cieszyn i Bielsko. Alexis Langer w Hradcu nad Morawicą zaprojektował tak zwany Czerwony Zamek, nawiązujący swym stylem do wielu źródeł. Innym reprezentacyjnym przykładem architektury na Śląsku Opawskim jest Ratusz i obecnie Muzeum Miejskie w Opawie wiedeńskiego architekta Rudolfa Srnetza.
Patryk Tomala – autor bloga empiresilesia.c0.pl
