Carl Gustaw Mannerheim, Wspomnienia
Każdy naród ma swoich bohaterów. Ludzi, którzy zmienili historię. Ich rola w dziejach nie może być podważona nawet przez ich zatwardziałych przeciwników. Taką postacią dla Finów jest marszałek Carl Gustaw Mannerheim. Jego postać można śmiało porównać do Józefa Piłsudskiego i jego legendy, która tak wyraźnie zakorzeniła się w polskiej mentalności narodowej.
Wspomnienia są politycznym testamentem fińskiego męża stanu. Jest to w znacznej mierze przedstawienie fragmentu dziejów Finlandii z perspektywy Mannerheima. Spisano je pod koniec życia marszałka przy pomocy najbliższych współpracowników marszałka. Pierwszy raz zostały wydane w latach 1951-1952 po fińsku i szwedzku. Polskie tłumaczenie oparto o tak zwane wydanie narodowe z 1954 roku, które było nieco skróconą wersją oryginału (z dwóch tomów zmniejszono objętość do jednego). Jednak Wspomnienia w polskim przekładzie Krystyny Szelągowskiej zostały wzbogacone o epizody „polskie” z życia Mannerheima (między innymi okres służby w rosyjskim wojsku carskim na terenie Królestwa Polskiego).
II wydanie w Polsce przygotowane przez Editions Spotkania jest bardzo solidnie skomponowane pod względem edytorskim. Na początku został zamieszczony obszerny wstęp, który przybliża czytelnikowi zarówno postać marszałka Carla Gustawa Mannerheima, jak i genezę Wspomnień. Lektura w zajmujący sposób przedstawia biografię polityczną i dokonania militarne fińskiego bohatera narodowego. W książce zamieszczono wybór zdjęć, które wzbogacają przekaz. Wprowadzono również przypisy końcowe. Co prawda lepiej, aby przypisy znajdowały się na dole strony, jednak umiejscowienie ich w tej pracy nie stanowi utrudnienia dla czytelnika.
Czytając tę książkę, należy pamiętać, że mamy w niej przedstawioną „białą legendę” fińskiego marszałka. Mannerheim jak chyba każdy wielki mąż stanu, ma zarówno gorących zwolenników, jak i zaciekłych przeciwników. Jego obrońcy przedstawiają go zazwyczaj jako bohatera, który obronił Finlandię przed kolejnymi nawałami czerwonej zarazy (w czasach wojny domowej 1918r. oraz tzw. wojny zimowej 1939-1940r.). Krytycy natomiast ukazują go jako kata fińskiego ludu pracującego, sojusznika nurtów faszystowskich.
Moim zdaniem Wspomnienia są warte polecenia każdemu, kto interesuje się historią Europy pierwszej połowy XX wieku. Dla czytelnika znad Wisły niezwykle intrygujące w biografii Mannerheima są wątki polskie (np. siedmioletnia służba w Królestwie Polskim przed I wojną światową). Książka pozwala poznać proces odzyskiwania niepodległości przez Finlandię oraz jej udział w II wojnie światowej. Jest to obszar dziejów, który nie należy do najbardziej popularnych w Polsce zagadnień, tym bardziej cenna jest ta publikacja. Lektura Wspomnień poszerza wiedzę w tym zakresie.
Wydawnictwo: Editions Spotkania
Ocena recenzenta: 6/6
Błażej Jankowski
