21 lutego 1943 roku rozpoczęła się niemiecka ofensywa pod Charkowem

Tego dnia 1943 roku rozpoczęła się niemiecka ofensywa pod Charkowem

Ofensywa pod Charkowem rozpoczęła się 21 lutego 1943 roku. Po klęsce Niemców pod Stalingradem Sowieci rozpoczęli zmasowaną ofensywę na całym froncie wschodnim. Na południowym odcinku frontu niemieckie armie zmuszone zostały do wycofania się w głąb Ukrainy pod naporem Sowietów. Armia Czerwona odzyskała inicjatywę strategiczną i 19 lutego sowieckie czołówki znajdowały się już 48 kilometrów od kwatery głównej Mansteina w Zaporożu, którą w tym czasie wizytował Adolf Hitler.

W tym czasie sowieckie oddziały zostały zmuszone zatrzymać się z powodu braku paliwa. Dowódca niemieckiej Grupy Armii Południe feldmarszałek Erich von Manstein zdawał sobie sprawę, że Sowieci znajdują się na końcach swoich linii zaopatrzeniowych, a ich siły są mocno rozciągnięte. Wykorzystał miejscową przewagę i 21 lutego rozpoczął atak II Korpusem Pancernym SS na flankę sowieckiej 6 Armii.

Do ataku na 6 Armię dołączył również XL Korpus Pancerny. Pomimo niemieckiego ataku Sowieci wciąż nacierali na zachód. W tym czasie Armia Czerwona poniosła jednak wiele strat i była już na wyczerpaniu, dlatego też Niemcy odnieśli pewne sukcesy i zagrozili okrążeniem Sowietów na południe od Charkowa. Na początku marca sowiecka 3 Armia Pancerna zostaje rozbita i niemieckie siły posunęły się głęboko na wschód.

4 marca rozpoczął się szturm II Korpusu Pancernego SS i XLVIII Korpusu Pancernego na Charków.14 marca miasto to zostało okrążone przez Niemców. Ostanie walki uliczne w Charkowie zakończą się 20 marca i miasto zostanie w pełni zdobyte przez Niemców. 13 marca sowiecka 40 i 69 Armia zostają przecięte przez Dywizję „GrossDeutschalnd”, a sowiecka 3 Armia Pancerna została odcięta od Charkowa. Stawka próbowała uratować sytuację rzucając do walk rezerwy, jednak bezskutecznie.

18 marca II Korpus Pancerny SS zdobywa Biełgorod i jest to ostatni sukces tej operacji, gdyż w tym czasie nastały już wiosenne roztopy, które skutecznie sparaliżowały aż do lata 1943 jakiekolwiek akcje obu stron.

Niemiecka ofensywa pod Charkowem w 1943 roku zakończyła się zdecydowanym sukcesem i miała ogromne znaczenie strategiczne dla Niemców. Dzięki manewrowi Mansteina udało się Niemcom ustabilizować front w tym rejonie po klęsce stalingradzkiej oraz odzyskać częściowo inicjatywę strategiczną. Sowieci ponieśli ciężkie straty w liczbie ponad 80 tys. zabitych i rannych. Szacuje się, że Niemcy mogli stracić ok.15 tys. żołnierzy.

Operację pod Charkowem uważa się za jeden z najlepszych manewrów wojskowych tej wojny. W wyniku ofensywy, na północ od Charkowa, powstało wielkie wybrzuszenie wcinające się głęboko w niemieckie linie, które posłużyło Niemcom do przeprowadzenia następnej ofensywy na łuku kurskim.

Piotr Greszta

Na zdjęciu: Natarcie niemieckich oddziałów Waffen-SS na Charków. Na pierwszym planie niemiecki czołg średni PzKpfW IV. Źródło zdjęcia: Wikimedia Commons.