Insygnia Aleksandra Jagiellończyka, pierwszej żony Zygmunta Augusta Elżbiety Habsburżanki i jego drugiej żony Barbary Radziwiłłówny, odkryte w podziemiach Katedry Wileńskiej
W podziemiach katedry w Wilnie insygnia Aleksandra Jagiellończyka, a także klejnoty grobowe Elżbiety Habsburżanki i Barbary Radziwiłłówny. Bezcenne artefakty, ukryte od czasów II wojny światowej, zostały odnalezione po latach poszukiwań i rzucają nowe światło na historię monarchii litewsko-polskiej.
W podziemiach katedry wileńskiej odkryto tajemniczą skrytkę, w której znajdowały się insygnia grobowe związane z władcami Litwy i Polski: królem Polski i wielkim księciem litewskim Aleksandrem Jagiellończykiem, jego synową Elżbietą Habsburżanką, pierwszą żoną Zygmunta Augusta, oraz drugą żoną Zygmunta, Barbarą Radziwiłłówną.
Znalezisko obejmowało między innymi koronę grobową Aleksandra Jagiellończyka, a także insygnia Elżbiety Habsburżanki, w tym koronę grobową, łańcuch, medalion, pierścień i tabliczkę natrumienną. W przypadku Barbary Radziwiłłówny odnaleziono koronę grobową, berło, jabłko królewskie, trzy pierścienie, łańcuch oraz dwie tabliczki natrumienne.
Odkryte insygnia grobowe władców litewskich i polskich to bezcenne skarby historyczne, symbole długiej tradycji państwowości litewskiej, znaki Wilna jako stolicy oraz wspaniałe dzieła złotnictwa i jubilerstwa (…) Korony te nie były noszone za życia władców. Zostały wykonane po ich śmierci i były częścią insygniów grobowych.
– powiedział w poniedziałek na konferencji prasowej metropolita wileński abp Gintaras Gruszas.
W 1939 roku, w obliczu zamknięcia katedry po wybuchu II wojny światowej, skarby te zostały ukryte dla ich ochrony. Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości podejmowano różne próby odnalezienia skrytki. Ostatecznie została ona odnaleziona i otwarta 16 grudnia 2024 roku.
Katedra Wileńska
Katedra, będąca główną świątynią rzymskokatolickiej archidiecezji wileńskiej, jest położona w historycznym centrum Wilna, stoi na miejscu dawnego osadnictwa, co łączy ją nierozerwalnie z dziejami Litwy. Była miejscem koronacji wielkich książąt litewskich oraz pochówku wybitnych postaci z historii Litwy i Polski.
Świątynia jest poświęcona świętemu biskupowi Stanisławowi Krakowczykowi oraz królowi Węgier, świętemu Władysławowi I, którzy odegrali istotną rolę w rozwoju Kościoła rzymskokatolickiego w Europie Środkowej XI wieku.
W czasach reżimu radzieckiego katedra pełniła funkcję muzeum malarstwa. Dopiero od 1985 roku ponownie pozwolono na odprawianie w niej mszy świętych, choć oficjalnie nadal funkcjonowała jako „galeria obrazów”.
Katedra Wileńska, uznawana za pierwszy chrześcijański kościół na Litwie, została wzniesiona w XIII wieku za panowania Mendoga, który przyjął chrześcijaństwo z powodów politycznych. W miejscu dawnego pogańskiego sanktuarium powstała gotycka budowla z trzema nawami.
Po śmierci Mendoga w 1263 roku Litwa powróciła do pogaństwa, a świątynia znów stała się miejscem kultu pogańskiego. Chrystianizacja kraju rozpoczęła się w XIV wieku wraz z chrztem Jagiełły, co zapoczątkowało budowę nowej katedry, poświęconej w 1387 roku przez arcybiskupa gnieźnieńskiego.
W 1419 roku katedra spłonęła, a wielki książę Witold zlecił budowę większej, gotyckiej świątyni. Choć jego koronacja nigdy się nie odbyła, fragmenty tej budowli przetrwały do dziś. W XV i XVI wieku dobudowano liczne kaplice, a katedra stała się ważnym centrum religijnym i edukacyjnym.
W XVI-XVII wieku pożary spowodowały konieczność renowacji. Wprowadzono elementy renesansowe i barokowe, w tym kaplicę św. Kazimierza, ozdobioną freskami Michelangelo Palloniego i posągami Jagiellonów. Kaplica symbolizuje wspólną historię Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Po uderzeniu pioruna w 1769 roku, które zniszczyło jedną z wież, biskup Ignacy Jakub Massalski zlecił odbudowę w stylu klasycystycznym. Prace nadzorował Laurynas Gucevičius, a ukończono je w 1801 roku. Po włączeniu Litwy do Rosji w XIX wieku katedra straciła swoje znaczenie religijne, a wiele jej elementów przeniesiono do innych świątyń.
W XX wieku katedra przeżyła trudne chwile. Po I wojnie światowej służyła polskiej wspólnocie katolickiej, a w 1949 roku została zamknięta przez władze radzieckie. W latach 50. funkcjonowała jako galeria sztuki, a jej wnętrza uległy zniszczeniu. W 1989 roku świątynia została zwrócona Kościołowi i ponownie poświęcona. Szczątki św. Kazimierza przeniesiono do odrestaurowanej kaplicy Kazimierzowskiej.
W XXI wieku katedra oraz jej otoczenie przeszły gruntowną renowację, w tym odbudowę Pałacu Królewskiego. Obecnie stanowi jedno z najważniejszych miejsc dziedzictwa kulturowego i religijnego Litwy.
Źródło: PAP
Fot. poglądowa, Katedra Wileńska (domena publiczna)
