Poncjusz Piłat, będący prefektem Judei, jest zdecydowanie jedną z najciekawszych postaci starożytności. Jego uczestnictwo w procesie Jezusa Chrystusa oraz wydanie na niego wyroku przysporzyło mu niezwykłej „popularności”, a jego osoba do dziś w wielu ludziach wzbudza skrajnie negatywne emocje. Podczas piastowania urzędu prefekta Judei, czyli przez okres 10 lat, systematycznie prowokował Żydów swoimi poczynaniami. W tym artykule postaram się przybliżyć postać Poncjusza Piłata, scharakteryzować zarządzanie prowincją Judea oraz opisać jego udział w procesie Jezusa.
Źródło: Wikimedia Commons
Pierwszym problemem w badaniu postaci Poncjusza Piłata jest właśnie jego pochodzenie. Poza dziesięcioletnim okresem prefektury w Judei nie ma o nim właściwie żadnych informacji. Źródła zawierające informacje wykraczające poza prefekturę, jeśli takie istniały, zostały zniszczone lub dotychczas jeszcze ich nie odkryto. Istnieje zatem kilka różnych koncepcji dotyczących pochodzenia Piłata. W książce Ann Wroe pt. Pilate. The Biography of an Invented Man możemy odnaleźć trzy główne wersje.
Według pierwszej wersji Piłat miał pochodzić z samnickiego plemienia Pontii, które przez pewien czas, w skuteczny sposób, blokowało Rzymowi możliwość przejęcia całkowitego panowania nad Italią. Ponti mieli wywodzić się z samnickiej arystokracji. Z czasem do męskich przedstawicieli Ponti przylgnął przydomek Pilatus. Wedle tej koncepcji ojciec Poncjusza stał się członkiem warstwy ekwickiej. Sam Piłat zapewne przeszedł typową – ekwicką – drogę kariery wojskowej, która doprowadziła go do objęcia urzędu prefekta Judei.
Druga koncepcja pochodzenia Piłata zakłada jego hiszpańskie korzenie, jednak i tutaj wyróżnić można kilka wersji. Według niektórych zwolenników hiszpańskiej teorii Piłat miał się urodzić w Sewilii, gdzie na Plaza de Arguelles stoi budynek do dziś uważany za dom Piłata. Inni wskazują imię – Lucius Pontius Pilatus, utrzymując, że miejscem jego narodzin była katalońska Terragone. Jego ojciec Marcus miał zyskać uznanie w kampanii kantabryjskiej, za co otrzymał przydomek Pilatus, później razem z swoim synem Lucjuszem Poncjuszem walczył w Germanii. W końcu Piłat znalazł się w Rzymie, szukając protektorów. Ostatecznie miał pojawić się na dworze cesarskim, gdzie miał zakochać się Klaudii Prokuli – najmłodszej córce Julii, wnuczce cesarza Augusta. Poncjusz uzyskał akceptację cesarza Tyberiusza oraz zgodę na poślubienie Klaudii. W dniu ślubu otrzymał rozkaz wyjazdu do Judei, gdzie miał objąć urząd namiestnika. Co ciekawe, Klaudia dołączyła do niego dopiero po sześciu latach.
Trzecia teoria głosi germańskie pochodzenie Piłata, wskazując Forschheim jako miejsce jego urodzenia. Jako ciekawostkę dla tej teorii można przytoczyć fakt, iż pobliskie pastwisko nadal nosi nazwę Pola Piłata, a w 1936 r. czerwone spodnie Piłata znaleźć można było w muzeum w Forschheim. Teoria ta jest ściśle związana z historią Piłata, którą można odnaleźć w pochodzącej z XIII wieku Złotej Legendzie. Znajdujemy tam informacje o królu Tyrusie urodzonym na zamku Leich w pobliżu Brandenburgu. Tyrus uwielbiał polowania, a także filozofię i astrologię. Z ksiąg, które posiadał, dowiedział się, że od niego wywodzić się będzie linia potomków, którzy panować będą nad licznymi ziemiami i wyspami. W czasie jednego ze swoich polowań zastał go zmrok, udał się więc do pobliskiego miasta, prosząc swoje sługi, by przyprowadzili mu kobietę godną jego królewskiego łoża. Oddani swemu królowi żołnierze przyprowadzili dziewczynę imieniem Pila, córkę poborcy podatkowego, którą król posiadł. Pila urodziła dziecko, które zgodnie z tradycją powinno otrzymać imię swego ojca, jednak kobieta nie znała imienia króla. Nadała więc chłopcu swoje imię, dodając imię swego ojca- Atusa, tak więc narodzony chłopczyk nosił imię Pilatus. Nikt nie miał wiedzieć, że jest to dziecko króla, niektórzy przypuszczali nawet, że jest to syn cesarza rzymskiego, który spłodził go podczas jednej ze swoich germańskich wypraw. Według innej wersji tej historii Pila była zwykłą nierządnicą. Posiadł ją, będący na polowaniu, król imieniem Atus. Po narodzinach ów król nadał chłopcu, od imion swoich rodziców, imię Pilatus. Gdy Piłat osiągnął wiek męski, znalazł się na dworze ojca. Królewska para miała syna w podobnym wieku, z którym Piłat zaprzyjaźnił się. W końcu jednak Piłat zabił lepszego od siebie brata, za co został odesłany do Rzymu. W Rzymie również sprawiał problemy, odesłany więc został, jako władca, na wyspę Pontus u wybrzeży Azji Mniejszej. Na swoich nowych włościach Piłat przywołał do porządku krnąbrną ludność. Wkrótce dzięki umiejętnościom zarządzania zyskał sobie popularność wśród swoich poddanych, dlatego tez nazwany został Pontius Pilatus. Zauważył go również król Herod, który zaproponował mu objęcie urzędu najwyższego sędziego w Judei. Piłat znów szybko zyskał wielką przychylność mieszkańców. Początkowa przyjaźń łącząca Heroda i Piłata, z czasem zamieniła się w zimne stosunki. W końcu Piłat poprosił cesarza Tyberiusza o przyznanie mu Judei jako prowincji.
