Tego dnia 1389 roku urodził się Zbigniew Oleśnicki – kanonik krakowski, biskup krakowski i kardynał
Zbigniew Oleśnicki był doradcą Władysława II Jagiełły, ale był także jego oponentem. W młodości walczył w bitwie pod Grunwaldem, gdzie uratował życie polskiego króla zasłaniając go własnym ciałem przed atakiem nieprzyjaciela. Król Jagiełło przyspieszył wówczas karierę Zbigniewa Oleśnickiego w Kościele.
Zbigniew Oleśnicki i Władysław Jagiełło po ślubie króla z Elżbietą Granowską
Relacje duchownego z Jagiełłą zepsuły się po 1417 roku, gdy król poślubił Elżbietę Granowską, a następnie ją koronował na królową Polski. Jagiełło z uwagi na to, że Elżbieta Granowska była jego duchową siostrą, potrzebował dyspensy papieskiej do zawarcia z nią małżeństwa. Dyspensę załatwił Andrzej z Kokorzyna, który znajdował się w polskiej delegacji wysłanej na sobór do Konstancji (1414-1418)
Oleśnicki uważał, że jest ona niegodna dostąpienia zaszczytu bycia królewską małżonką oraz królową Polski. Była córką Jadwigi Pileckiej z Melsztyńskich – matki chrzestnej Władysława II Jagiełły.
Gdy w 1419 roku Jagiełło został trafiony piorunem i częściowo stracił słuch, Oleśnicki ostrzegł monarchę, że to wina tego, że poślubił niewłaściwą kobietę.
Pozycja Zbigniewa Oleśnickiego po śmierci Jagiełły
Po śmierci Jagiełły, Zbigniew Oleśnicki grał pierwsze skrzypce na dworze krakowskim. Zofia Holszańska nie została ustanowiona regentką w imieniu syna. Na czele tak zwanej rady opiekuńczej stanął Zbigniew Oleśnicki.
Gdy Władysław Warneńczyk ukończył 16 lat, Zbigniew Oleśnicki zaproponował kandydaturę starszego syna Jagiełły na króla Węgier. Kandydaturę tę udało się przeforsować i 8 marca 1440 roku odbyła się elekcja Warneńczyka na króla Węgier. Koronacja odbyła się 17 lipca 1440 roku.
To był ciężki czas dla Węgier. Stały w obliczu wojny z Turcją, a Warneńczyk był młodym i niedoświadczonym władcą. Udało się zawrzeć z Turkami pokój w Segedynie. Za namową doradców Warneńczyk zerwał ten pokój i doprowadził do bitwy pod Warną, w wyniku której poniósł śmierć.
Gdy Warneńczyk przymierzał się do objęcia węgierskiego tronu, jego młodszy brat, Kazimierz Jagiellończyk, po śmierci Zygmunta Luksemburskiego otrzymał propozycję objęcia tronu czeskiego. W tamtym czasie o tron czeski upomniał się zięć zmarłego cesarza – Albrecht II Habsburg.
Problem z nim był jednak taki, że był on antyhusytą, a w Czechach dominował ten ruch religijny. Mogło dojść nawet do wojny o koronę czeską, lecz na sejmie piotrkowskim, który został zwołany 8 grudnia 1438 roku, przeważyło stronnictwo niechętne wojnie.
Zbigniew Oleśnicki również był przeciwny temu starciu, dlatego ucieszyły go informacje o podjęciu rokowań z Albrechtem II Habsburgiem, które doprowadziły do zawieszenia broni. Tym bardziej, że husyci zawiązali specjalną konfederację przeciwko biskupowi. Jednak została ona rozbita pod Grotnikami.
Stosunki Zbigniewa Oleśnickiego z Kazimierzem IV Jagiellończykiem
Po śmierci Warneńczyka przyszło Oleśnickiemu współpracować z jego młodszym bratem – królem Polski Kazimierzem IV Jagiellończykiem. Władca, gdy wstąpił na polski tron miał zaledwie 20 lat. Podporządkowanie się tak dużo młodszemu od siebie władcy, było dla Oleśnickiego poniżej godności.
Najtrudniejsze dla Oleśnickiego było to, że mimo ogromnej różnicy wieku między nim, a nowym królem Polski (38 lat), Kazimierz IV Jagiellończyk nie dał sobie niczego narzucić. Dlatego dochodziło do różnych sporów światopoglądowych między królem Polski a kardynałem.
Niechęć Zbigniewa Oleśnickiego do Kazimierza IV Jagiellończyka znalazła swój oddźwięk na kartach kroniki Jana Długosza. Ten kanonik krakowski urodził się w 1415 roku i pobierał edukację u Zbigniewa Oleśnickiego.
Jan Długosz na kartach swojej kroniki okazywał swoją wrogość do Litwinów, a w szczególności Jagiellonów. Mimo to Kazimierz IV Jagiellończyk uczynił Jana Długosza nauczycielem swoich synów.
Ciekawostką jest to, że Jan Długosz rozpoczął pisanie swojej kroniki już po śmierci Zbigniewa Oleśnickiego. Kardynał zmarł 1 kwietnia 1455.
Bibliografia:
- Bogucka M., Kazimierz Jagiellończyk i jego czasy, Warszawa 1981.
- Frost R., Oksfordzka historia unii polsko-litewskiej. Powstanie i rozwój 1385-1569, Poznań 2018.
Fot. Obraz kardynała Zbigniewa Oleśnickiego (1389 – 1455), namalowany przez Jana Bąkowskiego, 1900,
