Zajmując się wydarzeniami z minionych lat, każdy z nas sięga po jakieś źródło. Naszym pierwszym krokiem jest zazwyczaj publikacja zwarta, dotycząca interesującego nas zagadnienia. W drugiej kolejności szukamy opracowanych informacji w postaci źródeł drukowanych czy po prostu korzystamy z prasy lokalnej i ogólnokrajowej. Na koniec, co jest nieuniknione przy poruszaniu nowego tematu, odwiedzamy archiwum, w którym możemy znaleźć potrzebne nam treści. Dlatego też warto zapoznać się z krótką historią i działalnością Archiwum Państwowego w Koszalinie wraz z jego oddziałami zamiejscowymi, co z całą pewnością pomoże nam w poznaniu zasad funkcjonowania takiej instytucji oraz da pewien obraz tego, co możemy tam znaleźć.
Archiwum państwowe: pojęcie i zadania
www.koszalin.ap.gov.pl
Archiwum państwowe w Polsce jest instytucją prowadzącą działalność archiwalną w zakresie państwowego zasobu archiwalnego (w rozumieniu ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach). Swą pracę opiera na przepisach tejże ustawy oraz innych przepisach powszechnie obowiązujących. Archiwa państwowe są częścią składową państwowej sieci archiwalnej i podlegają Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Państwowych. Działają jako jednostki budżetowe i zalicza się je do sektora finansów publicznych. W obecnym stanie prawnym archiwa państwowe może powołać do życia lub zlikwidować minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w drodze rozporządzenia na wniosek Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.
Do podstawowych zadań archiwów państwowych zalicza się między innymi sprawy związane z szeroko rozumianą ewidencją, przechowywaniem, opracowywaniem, zabezpieczaniem oraz udostępnianiem materiałów archiwalnych, które tworzą ich zasób. Ponadto archiwa prowadzą prace naukowe i wydawnicze, popularyzują wiedzę zarówno o materiałach archiwalnych, jak i samych placówkach[1].
Historia Archiwum Państwowego w Koszalinie
Powołanie do życia Archiwum Państwowego w Koszalinie związane jest z decyzją o powstaniu województwa koszalińskiego, co miało miejsce w roku 1950[2]. Przed rokiem 1945 ani na terenie miasta Koszalin, ani w jego najbliższej okolicy nie było żadnego polskiego archiwum państwowego, w związku z czym nie ma mowy ani o odpowiedniej bazie lokalowej, ani też o konkretnym zasobie archiwalnym. Mimo iż do 1950 r. opiekę archiwalną na omawianym terenie sprawowało AP w Szczecinie, a w kolejnych latach AP w Gdańsku i ponownie AP w Szczecinie[3], to o uzyskanie bardziej pokaźnego, polskiego zasobu dokumentów z minionych lat było bardzo trudno. Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Koszalinie zostało powołane do formalnego funkcjonowania zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 2 lutego 1953 roku, które mówiło o utworzeniu WAP w Koszalinie, Opolu i Zielonej Górze[4]. Rzeczywistą działalność rozpoczęło jednak dopiero 1 lutego 1961 roku. Pierwszą siedzibą był budynek przy ul. Związku Walki Młodych 16 (obecnie Kardynała Wyszyńskiego), który szybko stał się niewystarczający. W dniu dzisiejszym baza archiwum mieści się przy ul. Marii Skłodowskiej-Curie 2. Początkowo zasób archiwum obejmował jedynie akta przejęte po zlikwidowanym Powiatowym Archiwum Państwowym w Białogardzie. Wówczas terytorium, jakie przypadło archiwum w Koszalinie, objęło swym zasięgiem ówczesne województwo koszalińskie, w skład którego wchodziły następujące powiaty: koszaliński z miastem Koszalin, kołobrzeski z miastem Kołobrzeg, białogardzki, sławieński, słupski z miastem Słupskiem, bytowski, miastecki, szczecinecki, drawski, wałecki, złotowski oraz człuchowski[5]. Kolejna reforma administracyjna państwa, która została wprowadzona w roku 1975, spowodowała zmniejszenie zasięgu terytorialnego działania WAP w Koszalinie[6]. W dalszym ciągu podlegały mu jednak placówki w Szczecinku i Słupsku. Zmniejszeniu uległ teren działania PAP w Szczecinku, natomiast archiwum swym zasięgiem objęło nowo utworzone województwo słupskie. W 1983 roku, na skutek nabrania mocy prawnej ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, WAP w Koszalinie otrzymało nazwę Archiwum Państwowego w Koszalinie[7]. Ostatnia reforma administracyjna z 1999 roku nie zmieniła zasięgu terytorialnego AP w Koszalinie, mimo iż zlikwidowano województwa koszalińskie i słupskie, a odpowiednio Słupsk i Koszalin znalazły się w nowych granicach województw pomorskiego i zachodniopomorskiego.
