Konfederacja tyszowiecka

29 grudnia 1655 roku zawiązała się konfederacja tyszowiecka

Tego dnia 1655 roku zawiązała się konfederacja tyszowiecka

Konfederacja tyszowiecka zawiązała się w 1655 roku. Szlachta polska z inicjatywy Stefana Czarnieckiego wraz z hetmanami Stanisławem Rewerą Potockim i Stanisławem Lanckorońskim zawiązała konfederację w Tyszowcach.

Miało to miejsce podczas II wojny północnej, tzw. „potopu szwedzkiego„. Głównym jej postanowieniem było wypowiedzenie posłuszeństwa oraz wystąpienie zbrojne przeciwko królowi szwedzkiemu Karolowi X Gustawowi. Szlachta polska niezadowolona z poczynań króla Szwecji, któremu zaprzysięgła wierność, a który postępował jak w kraju podbitym, zdecydowała się wrócić pod berło króla Jana II Kazimierza.

Potop szwedzki

W lipcu 1655 roku król Szwecji Karol X Gustaw wkroczył ze swoimi wojskami do ogarniętej wojną z Kozakami i Moskwą Rzeczypospolitej rozpoczynając jeden z najkrwawszych konfliktów w dziejach naszego państwa. Pospolite ruszenie po namowach zdradzieckich magnatów poddało się bez walki już na początku wojny, wkrótce potem także wojska koronne poddały się pod komendę Karola X Gustawa.

Bardzo szybko armie szwedzkie zdobywały kolejne polskie miasta zmuszając króla Polski Jana II Kazimierza do ucieczki z kraju na Śląsk. Pod koniec roku zajęto Małopolskę, Wielkopolskę, Mazowsze, Prusy oraz Żmudź. Tragedii dopełnił układ z Kiejdan, który zrywał unię polsko-litewską.

Oblężenie Jasnej Góry i konfederacja tyszowiecka

Początkowo polska szlachta popierała najeźdźców poddając im miasta, zaś wojska koronne miały trafić pod komendę szwedzką. Szlachta liczyła na nowe przywileje oraz, że Karol X Gustaw będzie ich dobrze traktować. Jednak Szwedzi Polskę traktowali jak kraj podbity. Protestanccy żołnierze szwedzcy rabowali i niszczyli polskie kościoły co burzyło szlachtę.

Oblężenie Jasnej Góry, czyli najważniejszego polskiego sanktuarium religijnego, przelało czarę goryczy. Do walk o Jasną Górę przystąpiono w ramach pacyfikacji śląskiego pogranicza by utrudnić kontakty Polaków z królem Janem Kazimierzem Wazą. Wojska szwedzkie nie miały, choć liczne, zdolności zdobyć twierdzy z powodu małej ilości dział. Dowódca atakujących rozpoczął pertraktację, jednak postawa zakonników była nieugięta.

Mimo ostrzału artyleryjskiego dzielnie stawiali opór. Wobec rozkazu króla, szwedzki dowódca ustąpił 27 grudnia 1655 roku. Postawa obrońców stała się przykładem dla innych. Katolicka magnateria na wieść o tych zbrodniach wojennych wypowiedziała posłuszeństwo królowi Szwecji.

29 grudnia 1655 roku pod wpływem tych wydarzeń hetman wielki koronny Stanisław Rewera Potocki i hetman polny Stanisław Lanckoroński zawiązali konfederację tyszowiecką. Konfederacja to był zbrojny związek najczęściej szlachty, która chciała realizacji konkretnych postulatów. Związek zawiązany z Tyszowcach był nie tylko wyrazem sprzeciwu wobec poczynań wojsk szwedzkich, chciano by król Polski Jan II Kazimierz Waza powrócił do kraju i kierował oporem wobec najeźdźcy.

Powrót króla Jana Kazimierza i konfederacja w Łańcucie

Na wieść o zwołaniu konfederacji, król Jan Kazimierz Waza powrócił do kraju z wygnania. Miał wielką nadzieje na zorganizowanie ogólnonarodowego zrywu przeciw Szwedom. Król spotkał się z konfederatami tyszowieckimi, prymasem Polski i senatorami. Wkrótce potem w potężnej twierdzy w Łańcucie król odbył narady z wojskowymi i innymi państwowymi dygnitarzami.

Przybrała ona charakteru ogólnonarodowej konfederacji, na której omówiono sprawy reorganizacji i odbudowy armii. Rozpoczęto organizowanie nowych wojsk, ich dowódcą został Stefan Czarniecki. Konfederacja tyszowiecka była punktem zwrotnym w czasie potopu szwedzkiego.

Wkrótce nowa armia odniosła pierwsze sukcesy i zaczęła wyzwalać kolejne polskie ziemie. Pozwoliło to ostatecznie zwyciężyć i zawrzeć pokój z Królestwem Szwecji w 1660 roku.

Comments are closed.