Państwo zapomniane

W 1864 roku zawiązano wielką koalicję, która działała na rzecz zjednoczenia wschodniej i zachodniej Kanady i utworzenia konfederacji. W międzyczasie bowiem odkrywano zachodnie ziemie dzisiejszej Kanady, w wyniku czego powstała Kolumbia Brytyjska, która obejmowała zachodnią część Kanady razem z Vancouver. Kryzys wewnętrzny i zagrożenie ze strony USA doprowadziło do połączenia się Kanady Wschodniej (Quebec), Zachodniej (Ontario), Nowej Szkocji oraz Nowego Brunszwiku i zawiązania konfederacji. Rząd brytyjski zatwierdził to i w roku 1867 powstaje Konfederacja Kanady.

Kanada do Wielkiej Wojny

W nowopowstałej Konfederacji Kanady utworzono Parlament Kanady, który miał się składać z Senatu i Izby gmin. Do roku 1873 w Kanadzie uregulowano spory graniczne z USA, przyłączono Ziemię Ruperta oraz Wyspę Księcia Edwarda. W roku 1885 wybuchło powstanie Metysów, do których przyłączyli się także Indianie. Później Kanadyjczycy wysłali wsparcie Brytyjczykom zaangażowanym w wojny burskie. Od 1910 roku Kanada rozpoczyna budowę floty morskiej, a w rok później do władzy dochodzą konserwatyści.

W obliczu dwóch wojen

Kanada do I Wojny Światowej przystąpiła już w 1914 roku, kiedy to żołnierze kanadyjscy dotarli do Europy. 1 Dywizja Kanadyjska brała udział w bitwie pod Ypres i Givenchy, a od września 1915 do Europy dotarła 2 Dywizja. Kanadyjski Korpus Ekspedycyjny brał udział w bitwie pod Sommą, gdzie poległo 24 tysiące Kanadyjczyków. Wiosną 1918 roku żołnierze kanadyjscy walczyli w Rosji.

 Flaga Royal Canadian Air Force (siły powietrzne Kanadyjskich Sił Zbrojnych) z lat 1941-1968 Zdj. Wikimedia Commons
Flaga Royal Canadian Air Force (siły powietrzne Kanadyjskich Sił Zbrojnych) z lat 1941-1968
Zdj. Wikimedia Commons

W okresie międzywojennym kilkukrotnie dochodziło do zmiany władz. Warto podkreślić, że Kanadyjczycy przyznali pełne prawa obywatelskie kobietom w 1929 roku. W latach 30 utworzono Bank Kanadyjski i Kanadyjską Państwową Sieć Radiową. W międzyczasie Kanada uniezależniała się od Wielkiej Brytanii, by w roku 1926 stać się suwerenną i autonomiczną jednostką.

10 września 1939 roku Kanada wypowiada wojnę Niemcom. Od grudnia w Europie stacjonuje 1. Kanadyjska Dywizja Piechoty udzielająca wsparcia Anglikom. W międzyczasie premier kanady William Lyon Mackenzie King razem z prezydentem USA Frankiem Rooseveltem utworzyli Stałą Wspólną Komisję Obrony, która miała kierować obroną Ameryki Północnej. Jesienią 1940 roku Kanadyjczycy wysłali do Europy 3 dywizje piechoty oraz 25 dywizjonów lotniczych. Kanadyjska armia brała udział m.in. w lądowaniu w Normandii. W działaniach wojennych najbardziej przysłużyło się kanadyjskie lotnictwo Canadian Royal Air Force oraz marynarka Royal Canadian Navy.

Kanada najnowsza

Powracający po wojnie żołnierze otrzymali zasiłki. Pobudzono w Kanadzie także branżę budowlaną, załagodzono przepisy imigracyjne, a w latach 1946-1957 nastąpił Baby Boom, w wyniku którego urodziło się ok. 6 milionów dzieci. W 1949 roku w wyniku referendum przyłączono Nową Fundlandię. Ogółem w wieku XX nastąpiła laicyzacja społeczeństwa i podniósł się poziom życia, głównie francuskiej społeczności. Mimo to w Quebecu panowały nacjonalistyczne nastroje, w wyniku czego w drugiej połowie XX wieku powstała Partia Quebecu, a także grupa separatystów Front Wyzwolenia Quebecu. Ci drudzy w roku 1970 porwali Jamesa Crossa, brytyjskiego attaché wojskowego oraz ministra pracy Pierre’a Laporte’a. W wyniku tego wprowadzono stan wyjątkowy. Laporte został zamordowany przez porywaczy, Cross natomiast został uwolniony.

Quebec pozostawał problematyczną prowincją. W 1977 wprowadzono tam język francuski jako urzędowy, a trzy lata później domagano się niepodległości. Przeprowadzone referendum jednak nie pozwoliło na to, bo za niepodległością opowiedziało się 40% głosujących. W 1981 roku próbowano ogółem wprowadzić konstytucję kanadyjską w miejsce Ustawy o Brytyjskiej Ameryce Północnej. Do porozumienia doszli premierzy wszystkich prowincji, poza oczywiście premierem Quebecu. Mimo wszystko konstytucję proklamowano w 1982 roku. Quebec dążył do niepodległości również w referendum w 1995 roku. Od władzy partię odsunięto w 2003 roku, by utworzyć rząd mniejszościowy w 2012. Przedwczesne wybory z roku 2014 ponownie odsunęły Partię Quebec od władzy i tym samym polityka niepodległości nie jest tam kontynuowana.

Kanada utrzymuje więzi gospodarcze i militarne z Wielką Brytanią, Francją i pozostałymi dawnymi koloniami tych dwóch państw. Jest także członkiem Wspólnoty Narodów i Frankofonii. Podczas wojny koreańskiej dostarczała ONZ żołnierzy, a w trakcie zimnej wojny utworzyła z USA NORAD służący do obrony powietrznej przed ZSRR. Od 2001 roku Kanada utrzymuje swoje wojska w Afganistanie oraz odgrywa kluczową rolę w wysiłkach pokojowych ONZ. Pomaga także w obliczu katastrof, np. wysyłano pomoc ofiarom huraganu Katrina czy tsunami w Azji.

Czemu Kanada to państwo zapomniane? Czemu w Europie tak mało się o niej mówi? Historia tego kraju jest barwna, jej politycy obecnie udzielają się na arenie międzynarodowej. W Polsce mało o Kanadzie się wie, poza stereotypowymi informacjami. Być może wpływ na to mają wszelkiej maści „towary eksportowe” USA, a być może i sama Kanada nie prowadzi szczególnie otwartych działań „promocyjnych”, efektem czego jest taki stan wiedzy o współczesnej Kanadzie jak i jej historii.

Krzysztof Maliszewski

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*