Tego dnia 1964 roku rozpoczął się proces oskarżonych w aferze mięsnej
Proces oskarżonych w aferze mięsnej rozpoczął się 20 listopada 1964 roku. Afera mięsna była jednym z największych przestępstw gospodarczych w PRL. Polegała na nieprawidłowościach w handlu i obrocie mięsem i jego przetworami. Fałszowano kategorie sprzedawanego mięsa czy zawyżano jego ceny.
Afera mięsna
Początek afery mięsnej datuje się na 18 kwietnia 1964 roku, kiedy na lotnisku Okęcie wylądowała delegacja handlowców wracająca z Bukaresztu. Wśród nich znajdował się Stanisław Wawrzecki, który został zatrzymany przez milicję i przewieziony do swojego mieszkania, oddalonego od lotniska o zaledwie kilkaset metrów.
W wyniku przeprowadzonej rewizji ujawniono znaczną ilość dewiz i pieniędzy. Wawrzecki został następnie przewieziony do więzienia na ulicy Rakowieckiej 37, gdzie przebywał aż do 20 listopada 1964 roku. Wówczas rozpoczął się proces.
Proces oskarżonych w aferze mięsnej
Łącznie na ławie oskarżonych warszawskiego Sądu Okręgowego zasiadło 10 osób oskarżonych o udział w tzw. aferze mięsnej, polegającej na nieprawidłowościach w handlu i obrocie mięsem i jego przetworami.
Głównym oskarżonym w procesie był Stanisław Wawrzecki, dyrektor Miejskiego Handlu Mięsem Warszawa Praga. Oprócz niego na ławie zasiadło czterech dyrektorów innych oddziałów warszawskiego MHM, właściciel prywatnej masarni i czterech kierowników sklepów mięsnych.
Proces ten od początku pozbawiony był elementarnych zasad etyki. Odbywał się bowiem niezgodnie z prawem – był prowadzony w trybie doraźnym, ustanowionym dekretem PKWN w 1945 roku, nie zaś w trybie kodeksu postępowania karnego z 1928 roku.
Przewodniczącym ławy sędziowskiej był sędzia Roman Kryże, na którego temat powstała słynna rymowanka „Sądzi Kryże, będą krzyże”. Stanowiło to odzwierciedlenie wyroków wydawanych przez ów sędziego. Były niewspółmierne do win oskarżonych w prowadzonych przez niego procesach. Oskarżycielami w procesie byli Alfred Policha i Eugeniusz Wojnar.
W wyniku prowadzonego procesu oskarżyciele wnieśli o trzy kary śmierci. Sąd Wojewódzki w Warszawie 2 lutego 1965 roku orzekł jedną – dla Stanisława Wawrzeckiego, będącego dyrektorem Miejskiego Handlu Mięsem Warszawa Praga (był on ojcem popularnego dziś aktora Pawła Wawrzeckiego).
Wyroki
Wyrok został wykonany przez powieszenie 19 marca 1965 roku w więzieniu na ulicy Rakowieckiej 37, znajdującym się na warszawskim Mokotowie.
Czterej pozostali dyrektorzy Miejskiego Handlu Mięsem zostali skazani na kary dożywotniego pozbawienia wolności. Resztę oskarżonych skazano na kary od 9 do 12 lat pozbawienia wolności. Oprócz tego każdy z oskarżonych w procesie otrzymał wysokie grzywny i przepadek mienia.
Prawie 40 lat po tych wydarzeniach, w lipcu 2004 roku, Sąd Najwyższy uchylił wyroki, które zapadły w tym procesie, nie podważając jednocześnie win oskarżonych.
Na kanwie afery mięsnej i procesu powstał w roku 2007 spektakl Teatru Telewizji TVP pt. „Afera mięsna” w reżyserii Janusza Dymka, opowiadający o tamtych wydarzeniach. Główne role w spektaklu zagrali Andrzej Franczyk, Marek Lewandowski, Bogdan Kalus, Maciej Szary i Andrzej Konopka.
Do dziś proces oskarżonych w aferze mięsnej stanowi modelowy przykład tzw. mordu sądowego, czyli użycia niewspółmiernie wysokich środków karnych w stosunku do popełnionego czynu.
Piotr Waszak
