„Nie ma wielkiego spisku. Bywają tylko ułomni ludzie i ich brudne tajemnice”… Tymczasem od lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku wzrasta liczba teorii spiskowych dotyczących śmierci Napoleona Bonapartego, cesarza Francuzów, a w okresie największej potęgi, władcy niemal całej Europy. Im szerszy i powszechniejszy jest dostęp do wielu źródeł historycznych, tym paradoksalnie więcej przypuszczeń, a mniej pewnych informacji.
Wygnanie
Napoleon, dochodząc do końca swoich „100 dni” doznał porażki pod Waterloo (18 VI 1815), gdzie uległ połączonym siłom Anglii i Prus. Został zmuszony do powtórnej abdykacji, którą podpisał 22 czerwca w Paryżu. Po opuszczeniu stolicy dotarł 3 lipca do Rochefort, portu leżącego nad Oceanem Atlantyckim, gdzie powziął decyzję o opuszczeniu kraju i udaniu się do Ameryki. Z powodu angielskiej blokady miasta postanowił jednak oddać się w ręce Anglii. 15 lipca po raz pierwszy stanął na pokładzie angielskiego statku HMS „Bellerophon” i tam też oddał się w opiekę angielskich praw dowódcy jednostki, kapitanowi Maitlandowi, który przewiózł Napoleona na redę portu Plymouth w Anglii, gdzie były cesarz 31 lipca dowiedział się, że został zesłany na Świętą Helenę, maleńką wyspę w samym środku Atlantyku, oddaloną od najbliższego stałego lądu o 1900km. Towarzyszyła mu niewielka, bo zaledwie 27-osobowa grupa wiernych towarzyszy, którzy razem z nim udali się na wygnanie. Byli wśród nich m.in. hrabia de Motholon, markiz de Las Cases i generałowie Bertrand i Gourgaud. Las Cases został jednak wydalony przez Anglików w 1816r, zaś Gougaud wyjechał w 1818r. Szykanowany Napoleon zmarł 5 maja 1821r. o godzinie 17.49. Kilka dni przed śmiercią zażądał, aby lekarze dokonali pełnej autopsji jego ciała, szczególnie okolic brzucha. Sekcja zwłok została przeprowadzona przez doktora Antommarchi i lekarzy angielskich wykazała, że przyczyną śmierci był rak żołądka. Przeprowadzający autopsję nie mogli za to porozumieć się co do ustaleń dotyczących wielkości i stanu wątroby denata. Jeden z angielskich lekarzy utrzymywał, że widzi oznaki zaawansowanego zapalenia wątroby.
Domysły
Początkowo podtrzymywano wersję, jakoby to Napoleon zmarł z powodu raka żołądka. Była to choroba rodzinna Bonapartych – zmarli na nią ojciec Napoleona, brat Lucjan i siostra Paulina (z powodu cierpień związanych z rakiem popełniła samobójstwo). W miarę, jak wydawano kolejne pamiętniki wygnańców (przede wszystkim „Mémorial de Sainte-Hélène” Las Casesa oraz „Cahiers de Sainte-Hélène” Bertranda), a nawet pojedyncze relacje osób z najbliższego otoczenia Napoleona, z których na uwagę zasługują relacje doktora O’Meary „Napoleon in Exile, or A Voice From St. Helena” oraz notatki doktora Antommarchiego, przybywało kolejnych wersji prawdopodobnych przyczyn śmierci cesarza. Najczęściej mówiono o arszeniku i trucicielu z otoczenia Napoleona. Po dziś dzień teorie arsenu i raku stanowią najczęściej przytaczane przez historyków przyczyny zgonu cesarza. Spróbujmy je teraz przeanalizować.
Artykuł składa się z więcej niż jednej strony. Poniżej znajdziesz numerację stron.
