Zwęglony fragment starożytnego zwoju uszkodzonego podczas erupcji Wezuwiusza rozszyfrowany dzięki sztucznej inteligencji
Dzięki sztucznej inteligencji rozszyfrowano zwęglony fragment starożytnego zwoju, znalezionego w willi, która prawdopodobnie należała kiedyś do teścia Juliusza Cezara. Za to osiągnięcie naukowcy otrzymali nagrodę 700 000 dolarów.
Przy skorzystaniu z AI, trzyosobowy zespół badaczy: Youssefa Nadera, Luke’a Farritora i Juliana Schilligera, odzyskał ponad 2000 znaków, czyli około 5% zwoju. 5 lutego 2024 roku otrzymali oni nagrodę w wysokości 700 000 dolarów w Vesuvius Challenge.
Vesuvius Challenge został po raz pierwszy ogłoszony w marcu 2023 roku przez jego założycieli, Brenta Sealesa, profesora informatyki na University of Kentucky, Nata Friedmana, byłego dyrektor generalny GitHub oraz Daniela Grossa, współzałożyciela wyszukiwarki Cue. Byli zafascynowani kolekcją setek zwojów papirusowych ze starożytnego rzymskiego miasta Herkulanum, które zostały szybko zakopane i zwęglone w następstwie erupcji Wezuwiusza w 79 roku.
W 1750 roku rolnik kopiący studnię przypadkowo znalazł pozostałości willi, która prawdopodobnie należała do teścia Juliusza Cezara. W willi znajdowały się resztki zwęglonych zwojów, które rozpadały się w rękach.
Mimo deformacji materiału, atrament wciąż tam jest – tylko, że nieczytelny. Pomysłodawcy konkursu poprosili więc ludzi na całym świecie o wykorzystanie AI do odkrycia tekstu. Aby zachęcić uczestników do pracy, założyciele wypożyczyli zwoje z Institut de France i sfotografowali je w akceleratorze cząstek Diamond Light Source w Anglii.
Następnie, wraz z kilkoma instytucjami, udostępnili skany tomografii rentgenowskiej kilku zwojów. Udostępnili oprogramowanie, aby pomóc uczestnikom w wirtualnym badaniu artefaktów i zaoferowali ponad 1 milion dolarów w nagrodach pieniężnych ufundowanych przez darczyńców.
W pewnym sensie czuję się, jakbym budował na innowacyjnym duchu moich przodków sprzed 5000 lat, wynaleziejąc arkusze papirusu. Przywracając z popiołów starożytny zwój, nadal świętujemy i dokumentujemy niesamowitą historię ludzkiej pomysłowości.
– powiedział w oświadczeniu Youssef Nader, egipski doktorant uczenia maszynowego na Wolnym Uniwersytecie Berlińskim.
Nadar zajął drugie miejsce w pierwszej części wyzwania, które zostało przyznane w październiku 2023 roku. Wówczas uczestnicy ujawnili tylko kilka słów ze zwoju, w tym πορφύραc, co oznacza „purpurowy barwnik” lub „ubranie z purpury”.
W ostatnim konkursie uczestnicy musieli ujawnić cztery fragmenty po 140 znaków każdy, przy czym co najmniej 85% znaków miało zostało rozszyfrowanych. Sędziowie zadbali o dokładność na kilka sposobów. Kandydaci musieli podać swój kod, aby sędziowie mogli sprawdzić, czy uzyskali podobne wyniki.
Porównywano obrazy między zespołami, aby upewnić się, że otrzymują ten sam obraz. Modele wykrywania atramentu nie były oparte na greckich literach, co mogło prowadzić do „halucynacji” lub wymyślania tekstu przez modele AI. Zamiast tego modele śledziły kropki atramentu, które później zostały zagregowane jako litery. Wysiłki te ujawniły pisma epikurejskie.
Starożytny autor, uważany za epikurejskiego filozofa Filodemosa z Gadary (110-35 p.n.e.) pisze o tym, jak rzadkość lub obfitość przedmiotów może wpływać na przyjemność. Na przykład, czy mniejsze ilości rzeczy sprawiają więcej przyjemności niż te, których jest pod dostatkiem. Autor nie zgadza się z tym stwierdzeniem: podobnie jak w przypadku żywności, nie wierzymy od razu, że rzeczy, których nie ma, są absolutnie przyjemniejsze niż te, które są obfite.
Czy autor jest uczniem Epikura, filozofem i poetą Filodemosem, nauczycielem Wergiliusza? Wydaje się to bardzo prawdopodobne. Czy pisze o wpływie muzyki na słuchacza i porównuje ją do innych przyjemności, takich jak jedzenie i picie? Całkiem prawdopodobne… Tyle pytań! Jednak ulepszenia w identyfikacji atramentu, których można się spodziewać, wkrótce odpowiedzą na większość z nich.
– powiedział w oświadczeniu Richard Janko, profesor filologii klasycznej na Uniwersytecie Michigan.
Źródła:
- Laura Geggel, AI reveals scroll’s lost text after it was scorched by Mount Vesuvius eruption 2,000 years ago, Live Science [dostęp: 08.02.2024].
- Laura Geggel, Scroll charred in Mount Vesuvius eruption partially deciphered, earning researchers $700,000 prize [dostęp: 08.02.2024].
- Vesuvius Challenge 2023 Grand Prize awarded: we can read the first scroll!, scollprize [dostęp: 08.02.2024].
Fot. Vesuvius Challenge