Tego dnia 1348 roku król Anglii Edward III ustanowił Order Podwiązki
Na dworze zamilkli wszyscy – król sięgnął po coś, co inni uznaliby za wstydliwe, a on uczynił z tego symbol chwały. Tak narodziła się jedna z najbardziej fascynujących tradycji monarchii, wokół której przez stulecia budowano legendy, prestiż i polityczne przesłanie. W centrum tej opowieści znajduje się Order Podwiązki – nie tylko odznaczenie, ale i żywa kronika lojalności, elitarności oraz potęgi symbolu.
Order Podwiązki – początki i znaczenie
Najszlachetniejszy Order Podwiązki jest najstarszym i zarazem najbardziej prestiżowym orderem rycerskim w Zjednoczonym Królestwie, ustępującym jedynie odznaczeniom takim jak Krzyż Wiktorii i Krzyż Jerzego, które nadawane są za wyjątkowy heroizm. Order został ufundowany w 1348 roku przez króla Edwarda III, będącego członkiem dynastii Plantagenetów (a nie Stuartów, jak mylnie bywa podawane). Powstał on w okresie, gdy monarcha intensyfikował swoje roszczenia do tronu francuskiego, co dodatkowo podkreśla jego symboliczne i polityczne znaczenie.
Order ten został poświęcony postaci i symbolice świętego Jerzego, uznawanego za patrona Anglii. To właśnie jego postać – walczącego ze smokiem – zdobi wiele insygniów orderu, w tym słynny emaliowany wisiorek znany jako Wielki Jerzy.
Członkostwo w Zakonie Podwiązki było (i nadal jest) niezwykle ograniczone. W jego skład wchodzą:
- Suweren (czyli monarcha),
- Książę Walii,
- maksymalnie 24 żyjących Rycerzy lub Dam Towarzyszących (Knights/Ladies Companion),
- oraz tak zwani członkowie nadliczbowi – to tytuł honorowy, którym obdarza się członków rodziny królewskiej oraz zagranicznych monarchów.
Warto zaznaczyć, że nominacje do Orderu odbywają się wyłącznie z woli monarchy – bez udziału rządu – i przyznawane są za szczególne zasługi wobec Korony, dla dobra państwa, bądź za wybitny wkład osobisty na rzecz monarchii.
Godłem Orderu jest charakterystyczny pierścień do podwiązki z mottem Honi soit qui mal y pense – co w języku starofrancuskim oznacza Hańba temu, kto źle o tym myśli. Maksymę tę można spotkać na herbach, insygniach i sztandarach związanych z Orderem – stanowi ona nie tylko hasło honorowe, ale i deklarację lojalności i czystości intencji.
Historyczne tło powstania Zakonu
Chociaż powszechnie przyjmuje się, że Order Podwiązki został ustanowiony w 1348 roku, niektóre źródła, takie jak The Complete Peerage, sugerują wcześniejszą datę – 23 kwietnia 1344 roku. Data ta odpowiada dniu świętego Jerzego, co dodatkowo wzmacnia związek Zakonu z patronem Anglii. To właśnie wówczas odbyło się uroczyste pasowanie pierwszych Rycerzy Założycieli, wśród których znajdował się m.in. sir Sanchet D’Abrichecourt – o nim ostatnia znana wzmianka pochodzi z 20 października 1345 roku.
Pewne rozbieżności co do daty założenia wynikają z faktu, że niektórzy z pierwszych członków Zakonu uzyskali tytuły rycerskie dopiero w 1348 roku, a ich stroje ceremonialne zostały wydane jesienią tegoż roku. W związku z tym historycy najczęściej przyjmują 1348 jako rok oficjalnego ustanowienia Orderu.
Rycerze Założyciele Zakonu Podwiązki
W momencie oficjalnego ustanowienia Zakonu, jego skład tworzyło 26 członków – sam król Edward III oraz 25 Rycerzy Założycieli, których nazwiska i tytuły do dziś są czczone w annałach brytyjskiego rycerstwa. Zostali oni przypisani do konkretnych stalli (ławek) w Kaplicy św. Jerzego w Windsorze, stanowiącej duchowe centrum Zakonu.
Oto pełna lista Rycerzy Założycieli w kolejności przypisanych miejsc:
- Edward III (1312–1377) – monarcha i założyciel,
- Edward, książę Walii (1330–1376) – zwany Czarnym Księciem, syn króla,
- Henryk z Grosmont, 4. hrabia Lancaster (ok. 1310–1361) – wybitny dowódca wojskowy,
- Thomas de Beauchamp, 11. hrabia Warwick (1313–1369),
- Jean de Grailly, III Captal de Buch (zm. 1376) – znany kapitan wojskowy,
- Ralph de Stafford, 1. hrabia Stafford (1301–1372),
- William de Montacute, 2. hrabia Salisbury (1328–1397),
- Roger Mortimer, 2. hrabia March (1328–1360),
- John, 2. baron Lisle (1318–1355),
- Bartłomiej, 2. baron Burghersh (ok. 1329–1369),
- John, 1. baron Beauchamp (zm. 1360),
- Jan, 2. baron Mohun (ok. 1320–1376),
- Sir Hugh de Courtenay (1327–1349),
- Thomas Holland, 1. hrabia Kentu (1314–1360),
- John, 1. baron Grey de Rotherfield (1300–1359),
- Sir Richard Fitz-Simon (1295–1348/49),
- Sir Miles Stapleton z Bedale (ok. 1320–1364),
- Sir Thomas Wale (1303–1352),
- Sir Hugh Wrottesley (zm. 1381),
- Sir Nele Loring (1320–1386),
- Sir John Chandos (ok. 1320–1369) – słynny dowódca, lojalny wobec Czarnego Księcia,
- Sir James Audley (ok. 1318–1369),
- Sir Otho Holland (ok. 1316–1359),
- Sir Henry Eam (zm. przed 1360),
- Sir Sanchet D’Abrichecourt (ok. 1330–1359),
- Sir Walter Paveley (1319–1375).
Wszyscy ci rycerze zostali sportretowani w ilustrowanym manuskrypcie znanym jako Bruges Garter Book, sporządzonym około 1431 roku, który dziś znajduje się w zbiorach British Library.
Legendarne początki – historia z podwiązką i inne opowieści
Prawdziwe okoliczności założenia Orderu pozostają przedmiotem fascynacji historyków i romantycznych legend. Najbardziej znana z nich opowiada o tzw. Hrabinie Salisbury, której – podczas balu dworskiego w Calais – rzekomo zsunęła się z nogi podwiązka. Zgromadzeni dworzanie mieli się śmiać z zażenowania kobiety, lecz król Edward III miał natychmiast podnieść podwiązkę, zwrócić ją damie i powiedzieć słynne słowa: Honi soit qui mal y pense – co w wolnym tłumaczeniu oznacza Hańba temu, kto dopatruje się w tym zła.
Co ciekawe, pierwsze pisemne źródła tej opowieści pochodzą dopiero z lat 60. XV wieku, a więc ponad sto lat po rzekomym wydarzeniu. Istnieje uzasadnione przypuszczenie, że była to legenda stworzona post factum, mająca uzasadnić przyjęcie tak nietypowego elementu garderoby jako symbolu elitarnego zakonu rycerskiego. Warto bowiem zaznaczyć, że w XIV wieku podwiązki były częścią męskiego ubioru, używaną do mocowania elementów zbroi.
Inna wersja przypisuje inspirację królowi Ryszardowi Lwie Serce, który miał – podczas oblężenia Akki w czasie trzeciej krucjaty – rozkazać swoim rycerzom przywiązać niebieskie rzemienie wokół nóg jako znak jedności. Legenda głosi, że wydarzenie to miało tak głębokie znaczenie, iż Edward III przypomniał je sobie ponad sto lat później i uczynił podstawą nowego zakonu.
Order Podwiązki – znaczenie motta i symboliki
Choć popularna legenda o hrabinie Salisbury wciąż działa na wyobraźnię, historycy coraz częściej wskazują na bardziej pragmatyczne powody przyjęcia przez Edwarda III zarówno motta, jak i całej symboliki Orderu Podwiązki. Zwrot Honi soit qui mal y pense, zdobiący herby i insygnia Zakonu, nie był tylko rycerskim bon motem – miał również silny wymiar polityczny.
Motto to, odnoszące się do hańby tych, którzy źle interpretują szlachetne intencje, stanowiło odniesienie do roszczeń Edwarda III do tronu Francji. Monarchowie francuscy kwestionowali jego prawa dziedziczenia, a motto mogło stanowić próbę odpierania tych zarzutów, odwołując się do honoru i lojalności rycerzy wspierających jego sprawę.
Sam symbol podwiązki również nie był przypadkowy – przypuszcza się, że mógł pochodzić od skórzanych pasów używanych do mocowania elementów zbroi, a jego znaczenie miało sugerować więź, lojalność i zjednoczenie wybranych rycerzy wokół osoby monarchy.
Związek z literaturą: Sir Gawain i Zielony Rycerz
Co ciekawe, wpływ Orderu Podwiązki widoczny jest nie tylko w historii politycznej Anglii, ale również w jej kulturze – zwłaszcza w literaturze. W poemacie „Sir Gawain and the Green Knight”, napisanym w drugiej połowie XIV wieku w języku średnioangielskim, odnajdujemy odniesienie do motta Zakonu.
W jedynej zachowanej kopii rękopisu, przechowywanej dziś w British Library, widnieje zapis: hony soyt qui mal pence, czyli wersja motta zapisana fonetycznie zgodnie z ówczesną wymową. W samym poemacie pojawia się także zielony pas – girdle – który podobnie jak podwiązka, posiada symboliczne i erotyczne konotacje, będąc jednocześnie symbolem hańby i lojalności. Rycerz Gawain wypowiada słowa: corsed worth cowarddyse and couetyse boþe (przeklęta niech będzie tchórzliwość i chciwość) – echo tego, co symbolizuje motto Zakonu.
Badacze wskazują, że autor poematu mógł być blisko związany z otoczeniem dworu. Kandydatami są między innymi Jan z Gandawy (John of Gaunt), książę Lancaster, oraz Enguerrand de Coucy, zięć Edwarda III i jeden z późniejszych Rycerzy Zakonu. Powiązania te świadczą o tym, że Order Podwiązki stanowił inspirację nie tylko dla rycerzy, ale również dla twórców kultury epoki.
Damy Zakonu – od zaszczytu do realnego członkostwa
Już wkrótce po powstaniu Zakonu zaczęto przyznawać tytuły również kobietom, które określano mianem Ladies of the Garter. Choć nie otrzymywały one statusu pełnoprawnych członkiń – nie były bowiem pasowane na rycerzy – odgrywały ważną symboliczną rolę. Pierwszą damą Orderu została królowa Filipa, żona Edwarda III, w 1358 roku.
Tradycja ta została jednak przerwana przez Henryka VII, który w 1488 roku zaniechał nominowania kobiet do Zakonu. Ostatnią Damą w tym okresie była jego matka – Małgorzata Beaufort.
Zwyczaj został wznowiony dopiero w czasach nowożytnych. Król Edward VII nadał tytuł Lady of the Garter swojej żonie, królowej Aleksandrze, a jego następcy kontynuowali tę tradycję: król Jerzy V wyróżnił swoją żonę królową Marię, a król Jerzy VI – królową Elżbietę oraz ich córkę, przyszłą królową Elżbietę II.
Order Podwiązki – przełom XX i XXI wieku
Dopiero jednak w 1987 roku, za sprawą specjalnego statutu wydanego przez królową Elżbietę II, kobiety mogły zostać oficjalnie mianowane jako Ladies Companion of the Garter – pełnoprawne członkinie Zakonu, posiadające te same prawa co mężczyźni.
Warto wspomnieć, że jeszcze jako księżna Kornwalii, obecna królowa Kamila została mianowana Królewską Damą Orderu przez swoją teściową – Elżbietę II. Z kolei w 2022 roku, Valerie Amos, baronessa Amos, została pierwszą czarnoskórą Damą Zakonu Podwiązki, co stanowiło historyczny krok w kierunku inkluzywności.
W 2024 roku, baronessa Eliza Manningham-Buller, była szefowa MI5, została pierwszą kobietą w historii Zakonu mianowaną jego kanclerzem – funkcją wcześniej zarezerwowaną niemal wyłącznie dla mężczyzn, a często także duchownych.
Skład Zakonu i zasady członkostwa
Order Podwiązki od zawsze charakteryzował się wyjątkową elitarnością, a jego skład liczbowy pozostaje bardzo ograniczony. Należą do niego:
- Suweren Zakonu – czyli panujący monarcha,
- Książę Walii – noszący tytuł Królewskiego Rycerza Towarzysza,
- maksymalnie 24 Rycerzy lub Damy Towarzyszące (Knights and Ladies Companion),
- oraz członkowie nadliczbowi, których liczba nie jest limitowana.
Wszelkie nominacje do Zakonu odbywają się na wyłączną decyzję monarchy. Dawniej obowiązywał system rekomendacji, w którym każdy członek Zakonu nominował dziewięciu kandydatów: po trzech o randze hrabiego lub wyższej, trzech baronów oraz trzech kawalerów. Spośród tych propozycji monarcha wybierał nowych członków – choć nie był zobowiązany do przyjęcia żadnej z nich.
System ten ostatecznie przestał być praktykowany po 1860 roku, a jego formalne zniesienie nastąpiło dopiero w 1953 roku, kiedy zaktualizowano statuty Zakonu.
Powrót do królewskiej niezależności
Od XVIII wieku król lub królowa podejmowali decyzje o nominacjach często w porozumieniu z rządem. Jednak po zakończeniu II wojny światowej, w 1946 roku, dzięki wspólnemu porozumieniu premiera Clementa Attlee i Winstona Churchilla, ustalono, że najwyższe odznaczenia rycerskie – Order Podwiązki, Order Ostu i uśpiony Order św. Patryka – będą odtąd ponownie osobistym przywilejem monarchy, pozbawionym wpływu politycznego.
Nowe nominacje ogłaszane są najczęściej 23 kwietnia, w dzień patrona Zakonu – świętego Jerzego.
Członkowie nadliczbowi – Królewscy i Obcy Rycerze
Wyjątkową kategorię stanowią supernumerariusze, czyli członkowie nienależący do głównego limitu 24 Towarzyszy. Ich obecność została przewidziana po raz pierwszy przez króla Jerzego III w 1786 roku, aby umożliwić nadanie orderu jego licznym synom bez ograniczania liczby miejsc dostępnych dla nie-królewskich kandydatów.
W 1805 roku powstał statut pozwalający na nadanie tytułu wszystkim potomkom króla Jerzego II, a w 1831 roku rozszerzono go na potomków króla Jerzego I. Członkowie ci noszą tytuł Królewskich Rycerzy i Dam Orderu Podwiązki (Royal Knights and Ladies of the Garter).
Monarchowie obcych państw – Stranger Knights
Od początku XIX wieku Order otwierał się także na zagranicznych monarchów. W 1813 roku, za panowania Jerzego III, do Zakonu wprowadzono cara Aleksandra I, a kategoria ta została oficjalnie nazwana Stranger Knights and Ladies of the Garter – czyli Obcych Rycerzy i Damy.
Początkowo każda taka nominacja wymagała osobnego statutu, ale w 1954 roku wprowadzono ułatwienie, pozwalające na nadawanie tego zaszczytu zagranicznym monarchom bez potrzeby wydawania dodatkowych dokumentów prawnych.
Wśród najbardziej znanych Obcych Rycerzy znaleźli się:
- Cesarz Meiji i Cesarz Taishō z Japonii,
- Król Haakon VII z Norwegii,
- Cesarz Wilhelm II z Niemiec (który później został wykreślony z Zakonu w czasie wojny),
- oraz Cesarz Hirohito, którego członkostwo zostało przywrócone przez królową Elżbietę II w 1971 roku.
Degradacja członków Zakonu
Jednym z rzadko wspominanych, lecz ważnych aspektów funkcjonowania Zakonu jest możliwość degradacji jego członków. Jeśli którykolwiek z Rycerzy lub Dam wystąpi przeciwko Koronie, suweren ma prawo ich usunąć z Zakonu – procedura ta, choć dziś rzadko stosowana, w przeszłości była ściśle ceremonialna.
Najbardziej znana degradacja odbyła się w 1716 roku, kiedy James Butler, 2. książę Ormonde, został pozbawiony członkostwa za zdradę. Uroczystość ta miała dramatyczny przebieg: Garter King of Arms w towarzystwie heroldów odczytał akt degradacji w Kaplicy św. Jerzego, po czym jeden z heroldów wspiął się po drabinie i zrzucił insygnia rycerza – jego herb, hełm, miecz i proporzec – na ziemię. Heroldzi następnie wytoczyli je z kaplicy w kierunku fosy zamkowej.
Ostatnie masowe usunięcie członków Zakonu miało miejsce podczas I wojny światowej – w 1915 roku wykreślono z listy m.in. cesarza Wilhelma II i cesarza Franciszka Józefa I. Podczas II wojny światowej usunięto też chorągiew króla Wiktora Emanuela III i cesarza Hirohito, choć ten ostatni został później symbolicznie „zrehabilitowany”.
Oficerowie Zakonu – strażnicy tradycji
Order Podwiązki posiada własną strukturę oficerską, której zadaniem jest czuwanie nad ceremoniami, prowadzenie rejestrów, zarządzanie heraldyką i dbanie o ciągłość historycznych rytuałów. Obecnie w skład oficjalnych urzędników Zakonu wchodzi sześć osób, z których każda pełni odrębną, precyzyjnie określoną funkcję:
- Prelate (Prałat) – najczęściej biskup Winchester, zgodnie z tradycją sięgającą XIV wieku. Obecnie tę funkcję pełni biskup Philip Mounstephen (ex officio, od 2023 roku).
- Chancellor (Kanclerz) – wybierany spośród Rycerzy lub Dam Towarzyszących. Obecnie jest to baronessa Eliza Manningham-Buller (od 2024 roku).
- Register (Rejestrator) – od 1558 roku zawsze pełni tę funkcję dziekan Windsor, obecnie dr Christopher Cocksworth.
- Garter Principal King of Arms – główny herold Anglii, odpowiedzialny za heraldyczną stronę Zakonu. Od 2021 roku jest nim David White OStJ.
- Secretary (Sekretarz) – mianowany zazwyczaj spośród członków College of Arms, od 2024 roku funkcję tę pełni pułkownik Stephen Segrave.
- Usher of the Black Rod (Woźny) – ceremonialny funkcjonariusz Izby Lordów, od 2018 roku stanowisko to zajmuje Sarah Clarke CVO, OBE.
Oficerowie noszą specjalne insygnia i szaty: prałat i kanclerz mają ciemnoniebieskie płaszcze, pozostali – ciemnoczerwone, wszystkie zdobione herbem Krzyża św. Jerzego. Każdy z nich ma także indywidualną odznakę zawieszoną na złotym łańcuchu – na przykład Garter Principal King of Arms nosi herb królewski otoczony Podwiązką i zwieńczony koroną.
Wojskowi Rycerze Windsoru – tradycja i służba
U podstaw Zakonu istniała również grupa znana jako „Poor Knights of Windsor” – byli to zubożali weterani wojenni, którym przyznano honorowy status oraz utrzymanie w zamian za codzienne modlitwy w intencji Rycerzy Towarzyszących.
Ich liczba początkowo wynosiła 26, lecz w XVII wieku zmniejszyła się do 13. Po Restauracji monarchii w 1660 roku, król Karol II zwiększył ich liczbę do 18, częściowo dzięki zapisowi w testamencie sir Francisa Crane’a.
W XIX wieku, ze względu na niechęć do określenia „biedni”, król Wilhelm IV przemianował ich na Military Knights of Windsor. Choć dziś nie muszą być już ubodzy, nadal są to emerytowani oficerowie wojskowi, którzy odgrywają ceremonialną rolę, m.in. uczestnicząc w procesjach i nabożeństwach Zakonu, choć formalnie nie są jego członkami.
Noszą oni charakterystyczne uniformy historyczne z epoki: czarne spodnie z czerwonym lampasem, czerwoną kurtkę z epoletami, czapkę z piórem i białą szarfę z mieczem.
Uroczyste stroje i insygnia – wizualny majestat Zakonu
Jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów Orderu Podwiązki są ceremonialne szaty i insygnia, które członkowie noszą podczas specjalnych okazji, zwłaszcza w Garter Day – corocznym święcie obchodzonym w czerwcu na zamku Windsor.
Najważniejsze elementy stroju:
- Płaszcz (mantle) – ciężki, aksamitny, obecnie w kolorze ciemnoniebieskim, podszyty białą tafetą. Na lewym ramieniu widnieje herb Krzyża św. Jerzego otoczony Podwiązką. Płaszcze monarchy, Księcia Walii i członków rodziny królewskiej mają również treny.
- Kaptur i sukienka (hood and surcoat) – przymocowane do prawego ramienia, wykonane z ciemnoczerwonego aksamitu. Choć dziś pełnią wyłącznie funkcję dekoracyjną, niegdyś miały zastosowanie praktyczne.
- Kapelusz – czarny aksamitny bonet typu Tudor z piórami strusimi i czaplimi.
- Kołnierz – wykonany ze złota, waży około 30 uncji trojańskich (0,93 kg). Składa się z naprzemiennych węzłów heraldycznych i emaliowanych róż otoczonych podwiązką. Od czasów Henryka VII przedstawia on różę Tudorów, symbol jedności między domami Lancasterów i Yorków.
- Wielki Jerzy (Great George) – kolorowa, trójwymiarowa figurka św. Jerzego zabijającego smoka, noszona zawieszona na kołnierzu.
Podwiązka, czyli symboliczny pas z aksamitu, zdobiony mottem, noszona jest:
- przez rycerzy – wokół lewej łydki,
- przez damy – wokół lewego ramienia.
Wersje dla obcych monarchów bywały dodatkowo wysadzane klejnotami. Istnieją dwa typy: klasyczna, którą się zapina i przewleka jak rzeczywisty pas, oraz wersja „preparowana”, z gotowym zapięciem.
Insygnia na inne okazje – prostsze, ale pełne symboliki
Poza wielkimi uroczystościami, członkowie Zakonu noszą bardziej uproszczone insygnia, które jednak wciąż niosą ogromny ładunek symboliczny i są ściśle zarezerwowane dla elity.
Oto co obejmuje strój na mniej formalne okazje:
- Kołnierz Orderu – noszony tylko w wyznaczone dni (tzw. collar days) i tylko podczas bardzo formalnych wydarzeń. Zakłada się go na frak lub mundur wojskowy, mocując do ramion jedwabnymi wstążkami. Jako że symbolizuje Order Podwiązki, pozwala jednocześnie nosić szarfy innych orderów.
- Gwiazda Orderu (Star) – noszona przypięta do lewej piersi. Została wprowadzona w XVII wieku przez króla Karola I. Przedstawia Krzyż św. Jerzego otoczony Podwiązką, całość wpisana w srebrną, ośmioramienną gwiazdę. Cztery promienie kardynalne są dłuższe od pozostałych.
- Szarfa (Riband) – jedwabna wstęga szerokości około 10 cm, noszona z lewego ramienia do prawego biodra. Wprowadzona przez Karola I, dziś ma odcień określany jako kingfisher blue (zimorodkowy błękit).
- Odznaka (Badge, tzw. „Mały Jerzy”) – przedstawia św. Jerzego na koniu, ale jest płaska i pozłacana, w przeciwieństwie do bardziej okazałego „Wielkiego Jerzego”. Nosi się ją zawieszoną na szarfie przy prawym biodrze. Po śmierci członka insygnia ta (wraz z gwiazdą) musi zostać zwrócona do monarchy.
Inwestytura i uroczystość instalacji – serce tradycji Zakonu
Każdego roku, zwykle w czerwcu, na zamku Windsor odbywa się Dzień Podwiązki (Garter Day) – najważniejsze święto Zakonu. Jest to dzień pełen majestatu, koloru, średniowiecznych rytuałów i współczesnych tradycji.
Jak przebiega uroczystość?
Inwestytura nowych członków odbywa się rano, w Sali Tronowej Zamku Windsor. Nowych Rycerzy lub Damy ubiera się w insygnia w obecności monarchy, prałata, kanclerza i towarzyszących członków Zakonu.
Podczas ceremonii dwaj starsi członkowie pomagają suwerenowi zapiąć podwiązkę, założyć szarfę i odznakę, a także dopasować płaszcz i kołnierz nowego członka, nowi członkowie składają przysięgę wierności, a ich nazwiska zostają wpisane do rejestru Zakonu.
Następnie odbywa się bankiet w Sali Bankietowej, w którym biorą udział wszyscy obecni Rycerze i Damy Towarzyszące wraz z rodziną królewską.
Kulminacją dnia jest procesja do Kaplicy św. Jerzego:
- członkowie Zakonu ubrani w ceremonialne płaszcze i kapelusze schodzą w dół zamkowego wzgórza, eskortowani przez Wojskowych Rycerzy Windsoru,
- trasę procesji flankują żołnierze w galowych mundurach,
- odbywa się specjalne nabożeństwo oraz instalacja nowych członków w ich przypisanych stallach.
To właśnie podczas tej procesji można zobaczyć najwspanialsze aspekty brytyjskiej heraldyki i ceremonialnej pompy w akcji – to wydarzenie jedyne w swoim rodzaju na świecie.
Formalna instalacja w Kaplicy św. Jerzego została wstrzymana w 1805 roku, ale wznowiono ją z wielką pompą w 1948 roku, z okazji 600-lecia Zakonu. Od tamtej pory coroczne uroczystości stały się nie tylko ważnym wydarzeniem na dworze, ale także punktem odniesienia dla obserwatorów brytyjskiej monarchii.
Przywileje, prestiż i heraldyczne zaszczyty
Członkostwo w Orderze Podwiązki wiąże się nie tylko z zaszczytem, ale i z bardzo konkretnymi przywilejami – zarówno społecznymi, jak i heraldycznymi.
Członkowie Zakonu mają prawo do:
- umieszczania Podwiązki wokół swojego herbu – co w praktyce zarezerwowane jest tylko dla monarchów i kilku wybranych orderów,
- używania tytułów honorowych: Rycerze dodają przed imieniem Sir, Damy – Lady,
- posługiwania się skrótem literowym: KG (Knight of the Garter) lub LG (Lady of the Garter),
- przewyższania wszystkich innych rang rycerskich i baronetcji w hierarchii brytyjskiego precedencji,
- posiadania zwolenników heraldycznych – postaci po bokach tarczy herbowej, co jest przywilejem zarezerwowanym dla monarchii, parostwa i najwyższych orderów.
Garter Day 2024
W czasie Garter Day 2024, który odbył się 24 czerwca, udział w uroczystości wzięli król Karol III oraz królowa Kamila, oboje w pełnym ceremonialnym stroju Zakonu. Była to pierwsza uroczystość tego typu po koronacji Karola, dlatego miała szczególnie symboliczny charakter.
Wśród nowo mianowanych znalazła się m.in. baronessa Manningham-Buller – pierwsza kobieta pełniąca funkcję kanclerza Zakonu. Obserwatorzy podkreślali historyczny moment i znaczenie inkluzywności, które Order Podwiązki – mimo swej wielowiekowej tradycji – potrafi dziś godzić z duchem nowoczesności.
