Tego dnia 1923 roku Howard Carter odkrył grobowiec Tutanchamona, odkrywając tym samym piękno starożytnego Egiptu. Skarby faraona i sekrety jego grobowca fascynują do dziś
Odpieczętowanie grobowca Tutanchamona przez Howarda Cartera było jednym z najważniejszych wydarzeń archeologicznych w historii. Świat ujrzał nienaruszoną komorę grobową faraona Tutanchamona, pełną spektakularnych skarbów starożytnego Egiptu. Grobowiec Tutanchamona stał się sensacją, a jego odkrycie dało początek legendom o tajemniczej klątwie faraona.
Grobowiec Tutanchamona – królewska komnata skarbów
Dokładnie 16 lutego 1923 roku Howard Carter odpieczętował grobowiec faraona Tutanchamona, który od wieków skrywał się w Dolinie Królów i zachował się w wyjątkowo dobrym stanie, co czyniło go nieocenionym źródłem wiedzy o kulturze, wierzeniach i życiu w starożytnym Egipcie.
Grobowiec młodego faraona jest najlepiej zachowanym grobowcem w historii. Zachowało się w nim ponad 5000 artefaktów, które dostarczyły bezcennych informacji na temat życia, wierzeń i kultury starożytnego Egiptu.
Bogato zdobione przedmioty, w tym biżuteria, rydwany, broń i meble, ukazały talent i zręczność starożytnych egipskich rzemieślników. Dzięki nim badacze mogli ściślej zapoznać się z technikami złotnictwa, obróbki kamienia i malarstwa.
Niebywałe skarby znalezione u Tutanchamona umożliwiły rozwój egiptologii oraz miały znaczący wpływ na zwiększenie zainteresowania opinii publicznej na całym świecie starożytnym Egiptem, jak i samym Tutanchamonem.
To dzięki nim i, przede wszystkim, dzięki mumii faraona badacze mogli bliżej poznać postać Tutanchamona oraz zrekonstruować jego życie. Odkrycie niemal nienaruszonego grobowca Tutanchamona było jednym z największych osiągnięć XX-wiecznej archeologii.
Grobowce faraonów były bardzo często okradane, czy to przez budowniczych piramid, którzy doskonale znali szczegóły i plany budowy, dzięki czemu wiedzieli, jak wykraść skarby faraonów, czy też przez innych przestępców skuszonych licznymi bogactwami kryjącymi się wewnątrz komnat grobowych faraonów.
Na początku było też tak z grobowcem Tutanchamona, lecz po paru napadach szkody zostały naprawione, a wejście uniemożliwione. Później na jego miejscu zbudowano baraki dla budowniczych, dzięki którym odkrycie jego grobu stało się prawie niemożliwe – do czasu Howarda Cartera.
Następcy Tutanchamona dokonywali licznych prób wymazania postaci Tutanchamona z kart historii starożytnego Egiptu, zapewne ze względu na jego młody wiek i krótki czas panowania, lecz los chciał, aby ten młody faraon zapisał się w historii i pamięci ludzi.
Niezaprzeczalnie pomógł mu w tym nieosobliwy grobowiec, w którym spoczął władca.
Tutanchamon zmarł w bardzo młodym wieku. Szacuje się, że w chwili śmierci miał 18 lub 19 lat i panował zaledwie 10 lat, dlatego też nie zdążył on wybudować piramidy godnej wielkiego faraona. W związku z tym został pochowany w skromniejszym miejscu, pierwotnie nie przeznaczonym dla władcy Egiptu. Grobowiec zapisany jest jako KV62.
Howard Carter – odkrywca grobu Tutanchamona
Howard Carter jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci w historii archeologii. Dzięki swojej determinacji, pasji i doświadczeniu odnalazł jeden z najważniejszych skarbów starożytnego Egiptu – grobowiec faraona Tutanchamona.
Wiele lat bezskutecznych poszukiwań w Dolinie Królów nie zniechęciły go. Carter wciąż wierzył, że grobowiec młodego faraona czeka na odnalezienie. Dlatego też stanowi on przykład nieustępliwej determinacji w realizacji swoich celów, mimo licznych trudności.
Urodził się 9 maja 1874 roku w dzielnicy Kensington w Londynie. W wieku 17 lat został wysłany do Egiptu jako rysownik, gdzie pomagał dokumentować odkrycia archeologiczne.
Zyskał uznanie i zaczął pracować dla wybitnych badaczy starożytności, co pozwoliło mu zdobyć bogate doświadczenie, dzięki czemu później mógł podarować światu skarb starożytnego Egiptu.
Howard Carter m.in., przez 6 lat kopiował relikty ze świątyni Hatszepsut w Deir el-Bahari, później został mianowany na Generalnego Inspektora Zabytków Górnego Egiptu i Nubii, a następnie na Inspektora Dolnego i Środkowego Egiptu.
W poszukiwaniach grobowca Tutanchamona pomógł mu angielski arystokrata, George Edward Stanhope Molyneux Herbert, 5 lord Carnarvon. Finansował on wykopaliska prowadzone przez Cartera, gdyż sam był gorliwym miłośnikiem starożytnego Egiptu. Wspólnie dokonali przełomowego sukcesu.
Poznali się w Egipcie. Lord Carnarvon przebywał tam wtedy w ramach rekonwalescencji po wypadku na koniu. Odpoczynek w Egipcie i archeologia miały pozytywnie wpłynąć na poprawę zdrowia arystokraty.
W tym ciepłym miejscu znajdował się również Howard Carter, który obecnie nie był w najlepszym położeniu w wyniku pewnego incydentu. Rozkazał bowiem ochroniarzom rozdzielić awanturujących się turystów z Francji przy użyciu siły, przez co konsul francuski zażądał przeprosin ze strony Cartera.
Ten, znając swoją rację, nie zgodził się na takie rozwiązanie sporu, przez co stracił pracę w Egipskiej Służbie Starożytności i zajmował się m.in. oprowadzaniem turystów po Dolinie Królów.
Howard Carter miał wiedzę i doświadczenie, lecz nie posiadał odpowiednich środków, by osiągać wymarzone sukcesy w archeologii. Natomiast Lord Carnarvon był arystokratą z zamożnego domu, lecz nie dysponował wiedzą na tyle, by samemu móc zarządzać wykopaliskami.
Los chciał, aby połączyli siły i wspólnie dokonali niemożliwego. Poznali się w 1907 roku, kiedy to Lord Carnarvon poszukiwał odpowiedniej osoby, która mogłaby zarządzać pracami wykopaliskowymi.
Polecono mu właśnie Howarda Cartera. Lord spotkał się z nim i zaproponował współpracę. Archeolog przyjął propozycje z nadzieją na osiągnięcie swoich marzeń.
Tak rozpoczęła się ich przygoda odnalezienia grobowca Tutanchamona.
Odkrycie i odpieczętowanie komory grobowej Tutanchamona
Po wielu latach bezowocnych poszukiwań, nadszedł dzień, na który obaj wspólnicy czekali z niecierpliwością. 4 listopada 1922 roku, po zburzeniu dawnych baraków, które należały do pracowników piramid, Carterowi ukazały się schody prowadzące do grobowca Tutanchamona.
Anglik niezwłocznie posłał po swojego wspólnika, który po kilkunastu dniach ciężkiej podróży, przybył do Doliny Królów w towarzystwie swojej córki, Evelyn Herbert. Wtedy też postanowili wspólnie otworzyć grób jednego z najsłynniejszych faraonów w historii.
Stanęli przed ścianą, która kryła skarby Tutanchamona. Carter wykuł mały otwór, by spojrzeć co się za nią kryje. Zaciekawiony i podekscytowany Lord Carnarvon zapytał przyjaciela czy coś widzi, a ten w zachwycie odpowiedział słowami, które zapisały się w historii archeologii – Tak, cudowne rzeczy.
Następnie 16 lutego 1923 roku Howard Carter oficjalnie odpieczętował komorę grobową Tutanchamona z udziałem wielu znamienitych gości. Świat zachwycił się niebywałymi skarbami, jak i samą historią młodego faraona Tutanhamona.
Niestety, parę miesięcy później 5 kwietnia 1923 roku Lord Carnarvon zmarł na skutek powikłań po ukąszeniu komara oraz zakażonej krwi. Pieczę nad grobowcem w całości przejął wspólnik Lorda – Howard Carter, który zmarł 2 marca 1939 roku w wieku 64 lat.
Klątwa faraona Tutanchamona
Wraz z otwarciem grobu Tutanchamona pojawiła się legenda mówiąca o klątwie, która dotknie wszystkich ośmielających się zakłócić spokój faraona. Wierzono, że nagła śmierć Lorda Carnarvona, która nastąpiła parę miesięcy po odpieczętowaniu komory, spowodowana była właśnie klątwą Tutanchamona.
Przekonanie bardziej utrwaliło się wśród społeczności po kolejnych zgonach pracowników wykopaliska.
Nikt jednak nie zwrócił uwagi na fakt, iż Howarda Cartera, bez którego nie znaleziono by Tutanchamona nie dosięgła rzekoma klątwa – zmarł po 16 latach od odkrycia grobowca młodego faraona.
Pomimo ponawiających się teorii i domysłów, klątwa faraona pozostaje bardziej legendą niż faktem naukowym. Nagłe zgony pracowników wykopalisk najprawdopodobniej mogły być spowodowane licznymi toksycznymi bakteriami i grzybami, które znajdowały się w zamkniętych przez tysiące lat komnatach Tutanchamona.
Niemniej, legenda o klątwie faraona Tutanchamona żywa jest po dziś dzień i w dalszym ciągu fascynuje ludzi na całym świecie.
Bibliografia:
- Howard Carter, Britannica [dostęp: 29.01.2025].
- Howard Carter. Odkrywca grobowca Tutanchamona, Polskie Radio 24.pl [dostęp: 29.01.2025].
- Nikt nie spodziewał się tylu skarbów. Odkrycie grobowca Tutanchamona, Polskie Radio 24.pl [dostęp: 29.01.2025].
- Jak Howard Carter poszukiwał grobowca Tutanchamona. Kto żyw jedzie kopać do Egiptu, WPksiążki [dostęp: 29.01.2025].
Fot. Howard Carter ze współpracownikiem otwierają drzwi do skrzyni grobowej w komorze grobowej Tutanchamona (1924, rekonstrukcja wydarzenia z 1923), autor: Harry Burton, źródło: The New York Times
Lidia Nosal
