Opiekunem Elżbiety Rakuszanki, przyszłej polskiej królowej, początkowo miał być Albrecht VI Habsburg, brat Fryderyka III. Śmierć Albrechta II Habsburga w 1439 roku spowodowała kolejną walkę o tron w Pradze i w Budzie. O te trony upominali się, obok Jagiellonów, także Habsburgowie – synowie Cymbarki Mazowieckiej i Ernesta Żelaznego: Fryderyk III i Albrecht VI. Władzę chciała zachować również Elżbieta Luksemburska, tym bardziej, że zmarły mąż pozostawił ją brzemienną, a 22 lutego 1440 roku urodziła syna – Albrechta Pogrobowca.
W tym samym czasie, gdy Elżbieta Luksemburska rodziła syna, nad Wisłą snuto plany, by do Budy wysłać starszego syna Władysława II Jagiełły – Władysława Warneńczyka, aby objął madziarski tron.
Na Wawel 8 marca 1440 roku przybyła delegacja panów węgierskich, która wręczyła Warneńczykowi zaproszenie do objęcia węgierskiego tronu. Król Polski je oczywiście przyjął. O tym wszystkim dowiedziała się wdowa po Albrechcie II Habsburgu – Elżbieta Luksemburska.
Postanowiła działać i koronowała na króla, 15 maja 1440 roku, wbrew sejmowi, swojego syna. Z uwagi na to, że działała nielegalnie, poprosiła jedną z dwórek o wykradzenie korony św. Stefana. Zakradła się ona do skarbca i zabrała z niego koronę św. Stefana. Syn Jagiełły był koronowany koroną, która znajdowała się w grobowcu św. Stefana, co miało mieć taką samą moc, jak by był koronowany koroną oryginalną.
Opiekunem Elżbiety Rakuszanki początkowo miał być Albrecht VI Habsburg!
Elżbieta Luksemburska szukała pomocy u kuzynów swojego męża – Albrechta VI Habsburga, któremu najpierw powierzyła opiekę nad swoimi dziećmi. Karol Olejnik – autor biografii króla Władysława III Warneńczyka twierdzi, że ten krok osłabił w przyszłości Elżbietę, o czym się zorientowała później i wtedy rozpoczęła rozmowy z jego bratem – Fryderykiem III Habsburgiem. Zastawiła u niego koronę św. Stefana i wysłała do Wiednia dzieci, aby Fryderyk stał się ich opiekunem.
Dzieci Elżbiety Luksemburskiej były przetrzymywane w warunkach, które urągały ich godności. Przyszła królowa Polski – żona Kazimierza IV Jagiellończyka, nabawiła się gruźlicy kości i była przez to garbata.
Gdy Fryderyk III Habsburg wybrał się do Rzymu, na koronację cesarską, w Wiedniu podniósł się bunt przeciwko cesarzowi za to, w jakich warunkach przetrzymuje królewskie dzieci. W tym czasie Elżbieta Rakuszanka i jej rodzeństwo byli sierotami, gdyż Elżbieta Luksemburska zmarła 19 grudnia 1442 roku w niewyjaśnionych okolicznościach, prawdopodobnie na czerwonkę.
Rakuszanka trafiła na dwór Ulryka II Cylejskiego, krewnego swojej babki. On chciał poprawić relacje z Polską i dlatego nawiązał kontakt z polskim dworem i wyswatał swoją podopieczną z polskim królem – Kazimierzem IV Jagiellończykiem.
Ucieczka polskiego króla, a później małżeństwo?
Jan Długosz podaje, że gdy król Polski zobaczył przyszłą żonę to uciekł, schował się w komnacie i nie wychodził przez kilka dni. Być może na wygląd polskiej monarchini miała wpływ jej choroba, a może po prostu Jan Długosz specjalnie tak pisał, bo jego chlebodawca – Zbigniew Oleśnicki miał na pieńku z młodszym synem Jagiełły?
Tego się już nie dowiemy. Najważniejsze jest to, że małżeństwo Kazimierza i Elżbiety było zgodne. Wspólnie doczekali się trzynaściorga dzieci, z czego aż jedenaścioro dożyło dorosłości. Czterech synów tej pary zostało królami:
- Władysław II Jagiellończyk – król Czech i Węgier,
- Jadwiga – żona Jerzego Bogatego księcia bawarskiego,
- Kazimierz – patron Polski i Litwy, święty katolicki,
- Jan I Olbracht – król Polski,
- Aleksander Jagiellończyk – król Polski i wielki książę litewski,
- Zofia Jagiellonka – żona Fryderyka, elektora brandenburskiego i matka wielkiego mistrza krzyżackiego Albrechta Hohenzollerna,
- Elżbieta – zmarła w dzieciństwie
- Zygmunt I Stary – król Polski i wielki książę litewski,
- Fryderyk – biskup krakowski, później kardynał i arcybiskup gnieźnieński,
- Elżbieta – zmarła w dzieciństwie,
- Anna Jagiellonka – żona księcia pomorskiego Bogusława X,
- Barbara Jagiellonka – żona księcia saskiego Jerzego Brodatego,
- Elżbieta – żona Fryderyka II, księcia legnickiego.
Nie dziwi więc, że często nazywana jest „matką królów”. Natomiast dzięki zawartym małżeństwom, córki Elżbiety zyskały powiązania rodzinne z większością ówczesnych dynastii rządzących w Europie. A Jagiellonowie stali się jedną z najpotężniejszych dynastii w Europie na przełomie XV i XVI wieku.
Bibliografia:
- Olejnik Karol, Władysław III Warneńczyk 1424-1444, Kraków 2007.
