W samym centrum Paryża odkryto starożytną nekropolię sprzed 1 800 lat
Francuscy archeolodzy ogłosili, że została odkryta starożytna nekropolia w centrum Paryża – na terenie dawnej Lutecji. Znaleziono 50 grobów, które pochodzą z II wieku. Co ciekawe, nekropolia Saint Jacques, bo tak jest nazywana, została już znaleziona… w XIX wieku. Mimo tego, odkrycie zaskoczyło badaczy, którzy będą mogli teraz wyciągnąć ze znalezisk cenne informacje o tym, jak wyglądało życie Paryzjów 2 000 lat temu.
Od I do III wieku istniało kilka nekropolii rzymskich na terenie Lutecji, miasta, z którego później wyrósł dzisiejszy Paryż. Zaczęło się to zmieniać w IV wieku, kiedy teren ten był już od kilkudziesięciu lat dotknięty ciągłymi najazdami plemion germańskich. W szczytowym okresie nekropolie zajmowały powierzchnię około 4 hektarów. Do tej pory nie znaleziono wiele grobów i szczątek z tamtego okresu.
Teraz na terenie dawnej Lutecji udało się odnaleźć 50 grobów – i to w samym centrum Paryża, nieopodal stacji kolejowej. Nie wiadomo jak, ale do tej pory nie natrafiono na starożytną nekropolię w centrum Paryża, choć w zeszłym stuleciu miały tam miejsce konkretne prace budowlane (przy budowie stacji Port-Royal w latach 70.).
Nowe plany stacji kolejowej doprowadziły do zaangażowania francuskiego Narodowego Instytutu Prewencyjnych Badań Archeologicznych (INRAP), który rozpoczął prace archeologiczne. Archeolodzy natrafili na pozostałości jednej z nekropolii, jak uważają, nekropolii Saint Jacques z II wieku n.e.
Saint Jacques – starożytna nekropolia w centrum Paryża
Nekropolia ta rozwijała się na południe od miasta, wzdłuż cardo maximus (obecna ulica Saint-Jacques). Co ciekawe, nekropolia ta została już odkryta na początku XIX wieku. Zabrano wówczas z niej tylko to, co wtedy uznano za cenne, a resztę porzucono i zasypano. Z biegiem lat nekropolia została zapomniana. Odkryte ponad 200 lat temu znaleziska pozwoliły jednak stwierdzić, że dokonywano tam pochówków już na pewno w I wieku p.n.e.
Teraz udało się odkryć te części nekropolii, do których nikt nie dotarł nawet 200 lat temu. Nikt nie widział tego od starożytności – powiedziała prezes INRAP, Dominique Garcia. Jak powiedziała Camille Colonna, antropolog z INRAP, dzięki monecie znalezionej w ustach (łapówka dla Charona, przewoźnika Hadesu) jednego ze szkieletów, zespołowi udało się określić pochówki na II wiek n.e.
Odkrycie starożytnej nekropolii przez archeologów
Wykopaliska rozpoczęły się w marcu i do tej pory archeologom udało się odkryć 50 grobów. Znaleziono szczątki mężczyzn, kobiet i dzieci. Archeolodzy uważają, że to Paryzjowie, dlatego znalezisko jest tak fascynujące. Pozwoli bowiem badaczom na dokładniejsze zbadanie ich życia pod panowaniem rzymskim i odpowie na wiele pytań.
Znalezione szkielety zostały pochowane w drewnianych trumnach, po których do dziś pozostały tylko gwoździe. Około połowa szczątków znalezionych podczas ostatnich wykopalisk została pochowana wraz z ceramicznymi dzbankami, kielichami czy i szklanymi naczyniami.
Archeolodzy znaleźli również ślady butów wewnątrz grobów. Niektórzy zmarli wydawali się być pochowani z butami na nogach, podczas gdy inni zostali pozornie pochowani z butami umieszczonymi po obu stronach ciała wewnątrz grobu. Colonna powiedziała, że buty zostały umieszczone albo u stóp zmarłych, albo obok nich, jako ofiara.
Wraz ze szkieletami odkryto również biżuterię, spinki do włosów i pasy, a także cały szkielet świni i innego małego zwierzęcia (jako ofiara dla bogów). W przeciwieństwie do wykopalisk w 1800 roku, tym razem zespół planuje zająć się wszystkim, co znajduje się w nekropolii i dokładnie przeanalizować.
Odkryta starożytna nekropolia w centrum Paryża pozwoli archeologom na dogłębne badania, dostarczyła bowiem wiele danych. To pozwoli nam zrozumieć życie Paryzjów poprzez ich obrzędy pogrzebowe, a także ich zdrowie poprzez badanie ich DNA – powiedziała Colonna. Garcia powiedziała, że starożytna historia Paryża ogólnie nie była dobrze znana, dodając, że odkryte groby otwierają okno na świat Paryża w starożytności.
Lutecja – osada, na której powstał Paryż
Lutecja to starożytna rzymska osada w Galii (dzisiejszy Paryż). Została założona u zbiegu Sekwany i znacznie mniejszego Bièvre. Jej teren odpowiada to obecnej Île de la Cité i Dzielnicy Łacińskiej w centrum dzisiejszego Paryża.
Później rozwinięta w miasto, była ufortyfikowaną osadą celtycką i służyła jako centrum i stolica Paryzjów – galijskiego plemienia, które osiedliło się na tym obszarze w III wieku p.n.e.
Nazwa Lutetia została po raz pierwszy wspomniana przez Gajusza Juliusza Cezara w jego dziele O wojnie galijskiej (VII 57-58). Uważa się, że etymologia słowa wywodzi się od celtyckiego słowa oznaczającego bagno, które odnosiło się do bagnistego obszaru Lutecji.
Wspomniany Juliusz Cezar zdobył miasto w 52 roku p.n.e. w trakcie podboju Galii. Był to wówczas bogaty i ważny ośrodek handlu, gdyż kontrolował handel rzeczny w tym rejonie. Jeszcze w tym samym roku Paryzjowie poparli bunt Wercyngetoryksa przeciwko Republice Rzymskiej i Cezarowi.
Według źródeł rzymskich, wysłali oni 8 000 ludzi, którzy dołączyli do Camulogenusa, generała Wercyngetoryksa, który stacjonował na Mons Lutetius (czyli w miejscu, gdzie obecnie znajduje się Panteon). Rzymianie pokonali rebeliantów w pobliżu Melun i odbili Lutecję.
Pod rządami rzymskimi Lutecja została zromanizowana i rozrosła się. W mieście wzniesiono teatr i łaźnie, których fragmenty zachowały się do dziś – znajdują się obecnie przy Musée de Cluny (w 5. dzielnicy). Można również zobaczyć pozostałości teatru (Rue des Arènes).
Politycznie jednak miasto nie miało dużego znaczenia. Większą rolę w tym rejonie (Gallia Lugdunensis), odgrywało Lugdunum, czyli dzisiejszy Lyon. W III wieku n.e. do miasta przybył święty Dionizy, który rozpoczął jego chrystianizację. Sam Dionizy został biskupem miasta, jednakże był to nadal czas prześladowania chrześcijan, a on został ścięty przez władze rzymskie około 250 roku.
W II połowie III wieku rozpoczęły się germańskie najazdy na Galię, w tym Franków i Alemanów. W tym czasie miasto nie posiadało konkretnych fortyfikacji. Część miasta, w której znajdowały się łaźnie i teatr, została pośpiesznie opuszczona. Miasto zmniejszyło się z 100 do około 10-15 hektarów na lewym brzegu Sekwany i 10 hektarów na Île de la Cité.
W IV wieku Lutecja pozostawała ważnym punktem broniącym Imperium Rzymskie przed germańskimi najazdami. Po pokonaniu Franków w bitwie pod Strasburgiem w 357, Julian II został ogłoszony cesarzem przez swoje wojska w 360 roku, właśnie w Lutecji.
W 360 roku miasto odwiedził święty Marcin. W pobliżu Notre-Dame de Paris miała się już wtedy znajdować katedra. Upadek zachodniej części Cesarstwa Rzymskiego i powstanie dynastii Merowingów w V wieku, ze stolicą umieszczoną w Paryżu przez Chlodwiga I, rozpoczęły nowy rozdział w historii miasta, a także wprowadziły nową nazwę. Przymiotnik Parisiacus był używany już od dawna, stopniowo Lutecja stała się Paryżem, miastem Paryzjów.
Fot. Cécile Olivier, Inrap. Więcej zdjęć znajdziesz na stronie Instytutu
Źródła:
- Ancient necropolis from 2,000 years ago unearthed next to Paris train station, France24 [dostęp: 21.04.2023].
- archeologie.culture.gouv.fr [dostęp: 21.04.2023].
- Redécouverte d’une nécropole de Lutèce (Paris), Inrap [dostęp: 21.04.2023].