Zanim kobiety zaczęły zdobywać szczyty, jedna z nich mogła być pierwsza – i to nie tylko w górach, ale też na dworze królewskim, gdzie plotki były ostrzejsze niż tatrzańskie turnie. Pośrodku intryg, żałoby i dworskich ambicji pojawia się Beata Kościelecka – dziedziczka fortuny, córka skandalu, być może także pionierka tatrzańskiej turystyki. Jej życie było jak królewski trakt: pełne zakrętów, z niejasnym początkiem i jeszcze bardziej niejednoznacznym końcem.
Gdy było już wiadomo, że piąty syn króla Kazimierza IV Jagiellończyka i jego żony Elżbiety Rakuszanki zostanie wielkim księciem litewskim i królem Polski, musiał on odprawić swoją kochankę – Katarzynę Ochstat Telniczankę, z którą doczekał się trójki dzieci. Oczywiście przyszły król zadbał o to, by jego była kochanka i jego dzieci żyły w dobrobycie. W tym celu wyswatał Katarzynę z Andrzejem Kościeleckim – podskarbim wielkim koronnym. Sam natomiast, objął litewski tron wielkoksiążęcy i królewski w Polsce.
Krótkie pierwsze małżeństwo Zygmunta Starego
Zygmunt Stary objął polski tron dopiero w wieku 40 lat. Jego pierwszą żoną została Barbara Zapolya – córka Stefana Zapolyi i Jadwigi cieszyńskiej ze śląskiej linii dynastii Piastów. Ślub z Zygmuntem Starym i koronacja Barbary Zapolyi na królową Polski, odbyła się w 1512 roku. Już rok później (1513), Barbara urodziła królowi pierwszą córkę – Jadwigę Jagiellonkę, a dwa lata później (1515), urodziła się druga córka Zygmunta Starego i jego pierwszej żony – Anna Jagiellonka.
Barbara Zapolya, w wyniku komplikacji okołoporodowych zmarła 2 października 1515 roku, a jej druga córka przeżyła zaledwie 5 lat i zmarła 8 maja 1520 roku.
Żałoba Zygmunta Starego i jego drugie małżeństwo
Po śmierci pierwszej żony, Zygmunt Stary się załamał. Aby go pocieszyć, przybyła jego była kochanka – Katarzyna Ochstat (Telniczanka). Była ona już wtedy wdową po Andrzeju Kościeleckim. Doczekali się razem córki – Beaty Kościeleckiej, która w tej historii odegra najważniejszą rolę.
Spośród wielu kandydatek na nową żonę dla króla, wybrano Włoszkę – Bonę Sforzę d’Aragonę. Nowa królowa przybyła do Krakowa w kwietniu 1518 roku. Beata Kościelecka miała wkrótce stać się jej dwórką. Na dworze krążyły plotki, że Beata Kościelecka miała być córką samego króla – Zygmunta Starego. Bona Sforza przyjęła ją na swój dwór, Jednak, jako żona króla, nie pozwoliła Zygmuntowi Staremu pojechać na pogrzeb kochanki. Katarzyna Ochstat (Telniczanka) zmarła w 1528 roku w Wilnie.
Beata Kościelecka i jej historia
Beata Kościelecka urodziła się już po śmierci ojca – Andrzeja Kościeleckiego, czyli była pogrobowcem. Jej pierwszym mężem był Ilia Ostrogski, który początkowo miał się ożenić z Barbarą Radziwiłłówną, ale małżeństwo to nie doszło do skutku, bo nie wyraził na nie zgody ojciec Barbary – Jerzy Radziwiłł. Barbara Radziwiłłówna poślubiła później króla Polski i wielkiego księcia litewskiego – Zygmunta II Augusta – syna królowej Bony Sforzy i Zygmunta Starego.
Ślub Beaty Kościeleckiej i Ilii Ostrogskiego odbył się w 1539 roku na Wawelu. Związek ten trwał zaledwie pół roku. Z pierwszym mężem, Beata doczekała się córki, Elżbiety Ostrogskiej zwanej Halszką.
W zagadkowych okolicznościach zmarł pierwszy mąż Beaty Kościeleckiej – Ilia Ostrogski. Miał go otruć jego przyrodni brat Wasyl. Takie przypuszczania zrodziły się, ponieważ Ilia Ostrogski był człowiekiem zamożnym. Śmierć pierwszego męża Beaty Kościeleckiej sprawiła, że cały jego majątek odziedziczyła właśnie Beata, a następnie jej córka Elżbieta Ostrogska zwana Halszką.
Przyrodni brat Ilii Ostrogskiego – Wasyl, walczył ze swoją bratową o majątek po Ilii, jednak bezskutecznie. Dopiero córka Beaty – Elżbieta Ostrogska, w akcie desperacji, ponieważ była więziona, przepisała cały majątek na Wasyla.
Drugim mężem Beaty Kościeleckiej był Olbracht Łaski. Miał on zabrać żonę na wyprawę w Góry Śnieżne. Tak kiedyś nazywały się Tatry. Do wyprawy doszło w roku 1565. Beata Kościelecka, po mężu Łaska i jej drugi mąż, byli pierwszymi turystami znanymi z imienia i nazwiska, którzy odwiedzili Tatry. Nie wiadomo dokładnie jednak, czy Beata Kościelecka-Łaska wybrała się na wyprawę w góry sama, czy też towarzyszył jej drugi mąż.
Olbracht Łaski obawiał się, że podczas wyprawy w góry, jego żona może ulec wypadkowi lub może zginąć. Tak naprawdę nie troszczył się o zdrowie żony, ale bał się, że jak ona by zginęła, to nie przepisałaby na niego całego majątku, który odziedziczyła po swoim pierwszym męzu – Ilii Ostrogskim. Jak wspomniałem wyżej, Beata Kościelecka nie przepisała majątku na nikogo. Zrobiła to dopiero jej córka – Elżbieta Ostrogska zwana Halszką, która została do tego zmuszona.
Bibliografia:
- Rudzki Edward, Polskie królowe. Żony Piastów i Jagiellonów, Warszawa 1985.
Fot. wygenerowana przez AI
